بررسی خصوصیات فنولوژیکی، ریختی و فیتوشیمی ژنوتیپ های زنیان (Trachyspermum ammi L.)

توده های زنیان موجود در کشور دارای تنوع بسیار بالایی ازنظر صفات کیفی و کمی هستند. به منظور بررسی روابط بین صفات مورفولوژیک و زراعی و تعیین مهم ترین صفات موثر در عملکرد دانه، تعداد 18 توده زنیان (Trachyspermum  ammi L.) در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد در طی سال های زراعی 95-1394 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد عملکرد دانه بین 938–373 کیلوگرم در هکتار متغیر بوده است. در این آزمایش صفات ریختی و فنولوژیکی، عملکرد سرشاخه، بازده اسانس و تولید بذر مطالعه شد. بر اساس نتایج حاصل، تنوع قابل ملاحظه و معنی داری (05/0p≤) در میان ژنوتیپ ها ازنظر صفات اندازه گیری شده همانند 50% گل دهی130- 85 روز، وزن زیست توده 245- 72 گرم در بوته، عملکرد دانه در بوته 3/61- 38 گرم و درصد اسانس 22/11-08/3% بین ژنوتیپ های مختلف به اثبات رسید. نتایج همبستگی نشان داد عملکرد اسانس دارای همبستگی مثبت بالا و معنی داری (01/0p≤) با صفات درصد اسانس، وزن بوته، عملکرد دانه در بوته، وزن کل بوته و شاخص برداشت داشته است. همبستگی کمی بین صفات تاج و پوشش و زمان رسیدگی فیزلولوژیکی با عملکرد اسانس وجود داشت. همبستگی عملکرد دانه بازمان ساقه رفتن معنی دار (5%) و به شکل منفی (52/0-) بود. تجزیه علیت نشان داد بیش ترین اثر مستقیم مثبت (39%) بر عملکرد اسانس دانه مربوط وزن کل بوته هست که خود همبستگی مثبت و بالایی (53%) با تعداد روز تا رسیدگی داشته است. برای مطالعه توده های بومی زنیان، انتخاب صفاتی همانند وزن کل بوته، ارتفاع بوته، زمان ساقه رفتن و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی گیاه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و باید با دقت نظر و تاکید بیش تری در برنامه های اصلاحی مد نظر قرار گیرند.