ترجمه و تعیین ویژگی های روان سنجی «مقیاس خودتعیین گری دانش آموز» در نوجوانان؛ نسخه فارسی

خودتعیین گری به معنای توانایی تشخیص، تعیین اهداف و دستیابی به هدف بر اساس شناخت و ارزیابی خود است. این توانایی برای رشد سالم نوجوانان ضروری است. خودتعیین گری تحت تاثیر دانش، مهارت ها، عقاید و عوامل زمینه ای است که در محیط زندگی افراد وجود دارد. از آنجا که خودتعیین گری یک عامل ضروری برای داشتن یک زندگی موفقیت آمیز است، ارزیابی آن و مهارت های زمینه ساز آن نیز مهم هستند. با این حال ابزاری به زبان فارسی برای ارزیابی آن وجود ندارد. هدف مطالعه حاضر، تهیه نسخه فارسی و تعیین ویژگی های روان سنجی مقیاس خودتعیین گری دانش آموز شامل روایی صوری، محتوایی و روایی سازه، همچنین همسانی درونی و پایایی آزمون بازآزمون در دانش آموزان 14 تا 18 سال است.

در این مطالعه روش شناسی، مقیاس خودتعیین گری دانش آموز بر اساس برنامه «ارزیابی بین المللی کیفیت زندگی» به زبان فارسی ترجمه و از نظر روایی و پایایی بررسی شد. نمونه پژوهش شامل 498 دانش آموز دبیرستانی (میانگین و انحراف معیار سنی  9/0± ‍15/15؛ 277 دختر و 221 پسر) بود که بر اساس نمونه گیری دردسترس و با حداکثر تنوع، در شهر تهران بررسی شدند. این نمونه ها از طریق پرسش نامه خودگزارشگری نوجوان به دو گروه با و بدون علائم هیجانی و رفتاری تقسیم شدند. روایی صوری ابزار بر اساس نظر نوجوانان و خبرگان شرکت کننده در پژوهش بررسی شد. شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا برای هریک از گویه های ابزار محاسبه شد. روایی سازه از طریق روش مقایسه گروه های شناخته شده (شامل جنسیت و در معرض خطر اختلالات هیجانی و رفتاری بودن) و پایایی همسانی درونی با محاسبه ضریب کودر ریچاردسون و پایایی آزمون بازآزمون با استفاده از ضریب همبستگی درون خوشه ای روی 16 دانش آموز با فاصله زمانی 14 روز محاسبه شد.

در نسخه فارسی مقیاس خودتعیین گری دانش آموز چهار گویه از گویه های نسخه اصلی حذف شد. روایی صوری نسخه فارسی مقیاس خودتعیین گری نوجوان پس از اصلاحات لازم مناسب تشخیص داده شد. شاخص و نسبت روایی محتوا نشان داد گویه ها روایی محتوای مطلوبی دارند. تحلیل مقایسه بین گروه های شناخته شده نشان داد میانگین خودتعیین گری بین گروه جنسیت و گروه در معرض خطر اختلالات هیجانی رفتاری در تمامی زیرمقیاس ها بالاتر و در بیشتر ابعاد معنادار (0/001> P) بود. ضریب کودر ریچاردسون برای کل  ابزار 0/89 و برای پنج زیر مقیاس در محدوده 0/51 تا 0/72 بود. ضریب همبستگی درون خوشه ای برابر با 0/98، با سطح اطمینان 95 درصد و فاصله اطمینان 0/95 تا0/98 حاکی از ثبات مطلوب ابزار است.

 بر اساس این مطالعه، نسخه فارسی مقیاس خودتعیین گری دانش آموز روایی صوری، محتوا و سازه و همچنین پایایی خوبی بین دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران دارد. بنابراین می توان از آن در زمینه های بالینی و تحقیقاتی برای ارزیابی خودتعیین گری با اهداف مختلف استفاده کرد. با توجه به اهمیت خودتعیین گری در دوره نوجوانی، جای تحقیقات بسیاری با استفاده از ابزار مورد بررسی در این پژوهش وجود دارد تا مشکلات احتمالی دانش آموزان دبیرستانی در خودتعیین گری مشخص، و آموزش های ویژه مربوط به آن طراحی شود.