تعیین عوامل خطر مرتبط با زمان عود تشنج در کودکان دارای اختلالات تکاملی با استفاده از مدل بازگشتی دارای شکنندگی با درنظرگیری بازه های زمانی بازدارنده

 تشنج شایع ترین اختلال نورولوژیک طب کودکان است. این اختلال غالبا مزمن بوده و نیازمند درمان مستمر است. اختلالات تکاملی، شامل وضعیت هایی است که ناشی از تکامل غیرطبیعی یا صدمه به مغز و سیستم عصبی مرکزی، حین نوزادی یا دوران کودکی است. شدت عود تشنج در بازه های زمانی بازدارنده (زمان بستری در بیمارستان) و غیربازدارنده (مکانی غیر از بیمارستان) تفاوت دارد. با این حال در اغلب مطالعات انجام شده، شدت عود تشنج در هر بازه زمانی به اشتباه یکسان در نظر گرفته می شود. پژوهش حاضر در جهت بررسی دقیق تر عوامل مرتبط با عود تشنج در کودکان دارای اختلالات تکاملی طرح ریزی شد.

 در این مطالعه هم گروهی گذشته نگر، اطلاعات 228 نفر از کودکان دارای اختلال تکاملی با سابقه تشنج که طی سال 1395 جهت درمان به بخش اورژانس بیمارستان مرکز طبی کودکان تهران مراجعه کرده و بستری شده بودند، جمع آوری شد. زمان عود تشنج به عنوان متغیر پاسخ و زمان های بستری و ترخیص، سن، جنسیت، وزن کودک به هنگام تولد، نوع زایمان مادر، نسبت فامیلی والدین، سن مادر به هنگام بارداری، بیماری و سابقه مصرف دارو توسط مادر در هنگام بارداری، سابقه تشنج همراه با تب، سابقه فامیلی تشنج، مشکلات زایمانی مادر هنگام تولد کودک، طول دوره بارداری، سابقه بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان به عنوان عوامل تاثیرگذار بر عود تشنج ثبت شدند. معیار ورود به مطالعه، تشخیص ابتلا به اختلال تکاملی و داشتن حداقل یک سابقه عود تشنج بود. همچنین پرونده بیمارانی که به هر علتی غیر از تشنج در بیمارستان بستری شده بودند، از مطالعه خارج شد. در این مطالعه هیچ گونه مداخله ای صورت نگرفت و تنها با کسب اجازه و رعایت موازین اخلاقی، اطلاعات بیماران ثبت و نتایج به صورت جدول ارائه شد. برای بررسی تاثیر عوامل خطر بر روی زمان های عود تشنج از مدل بقا استفاده شد. در صورت کنترل عود های تشنج کودک توسط کادر پزشکی بیمارستان، متغیر پاسخ (زمان عود تشنج) به عنوان سانسور شده در نظر گرفته شد. برای تبیین همبستگی میان عود های تشنج مربوط به یک فرد از یک پارامتر شکنندگی و برای توجیه تفاوت در میزان همبستگی تشنج ها در بیمارستان و جایی به جز بیمارستان از یک پارامتر همبستگی استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از مدل بازگشتی دارای شکنندگی، با درنظرگیری بازه های زمانی بازدارنده تحلیل شد. برای دستیابی به تقریبی موثر و منعطف جهت برآورد شدت های پایه، از روش شدت های تکه ای ثابت استفاده شد. برآورد پارامتر ها به روش مربع بندی گوسی و با استفاده از بسته NLMIXED در نسخه 9/2 نرم افزار SAS صورت گرفت. 

از مجموع 228 کودک مورد بررسی، 125 نفر (54/8 درصد) پسر بودند و نیمی از آن ها کمتر از سه سال سن داشتند. سن 200 نفر (87/72 درصد) از مادران این بیماران به هنگام بارداری بین 18 تا 35 سال بود. 96 نفر (41/67 درصد) از این بیماران در دوران نوزادی در بخش مراقب های ویژه نوزادان بستری بودند. 199 نفر (87/28 درصد) از این بیماران هنگام تولد وزنی در حدود 2/5 تا 4 کیلوگرم داشتند. 119 نفر از بیماران هیچ تشنجی را در بازه زمانی بازدارنده (بیمارستان) تجربه نکردند. دامنه عود تشنج در بیمارستان از یک مرتبه (25/88 درصد بیماران) تا 16مرتبه (0/44 درصد بیماران) و در جایی به جز بیمارستان از یک مرتبه (7/46 درصد بیماران) تا 11 مرتبه (0/44 درصد بیماران) دفعه بود. همچنین دامنه تغییرات زمان های عود تشنج از 1 تا 6196 روزگی بود. یافته های پژوهش نشان داد که کودکان دارای سن 1 تا 2 سال (0/001>P)، دارای سابقه بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (0/001>P) و دارای مادری با سن کمتر از 18 یا بیشتر از 35 سال در زمان بارداری (0/022=P)، شدت عود تشنج های خارج از بیمارستانی بیشتری را تجربه کردند. همچنین کودکان 1 تا 2 سال (0/007=P) و دارای وزن 2/5 تا 4 کیلوگرم به هنگام تولد (0/037=P)، شدت های عود تشنج بیمارستانی کمتری را تجربه کردند. 

 با توجه به روابط معنی دار به دست آمده و با انجام برنامه ریزی های لازم، می توان بروز تشنج را در کودکان دارای اختلال حین بستری در بیمارستان و یا خارج از بیمارستان کاهش داد.