مقیاس دوبعدی توانایی های شناختی اجتماعی- غیراجتماعی: بازطراحی و مدل سازی براساس نظریه سوال- پاسخ چندبعدی، معادلات ساختاری و داده های شبیه سازی شده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ساختار توانایی های شناختی دانش آموزان براساس پرسشنامه توانایی های شناختی نجاتی (1392) و ارائه مدلی برای ساختار آن بود. مطالعه حاضر به لحاظ روش، یک پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع مدل سازی رابطه بین سوال ها و پاسخ ها بود. حجم نمونه مشتمل بر 1105 دانش آموز (527 دختر و 578 پسر) پایه نهم تحصیلی شهر اهواز بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبتی انتخاب شده بودند. تحلیل داده ها با استفاده از نظریه سوال- پاسخ چندبعدی (MIRT)، مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) و داده های شبیه سازی شده (SD) انجام گرفت. نتایج تحلیل بعدیت اکتشافی نشان داد ساختار اولیه پرسشنامه توانایی های شناختی (CAQ) برای دانش آموزان تایید نمی شود. پرسشنامه باز طراحی شده شامل 21 سوال به عنوان مقیاس دوبعدی توانایی های شناختی اجتماعی- غیراجتماعی نام گذاری شد و روایی و پایایی ابعاد و عامل های به دست آمده از آن تایید شد. مقیاس جدید نشان داد، گرچه ساختار توانایی های شناختی سلسله مراتبی می باشد، اما این ساختار تک بعدی نیست و حداقل شامل دوبعد شناخت غیراجتماعی و شناخت اجتماعی می باشد. برخلاف نتایج پژوهش های پیشین، این یافته ها نشان داد نظریه هوش عمومی یا عامل g اسپیرمن، قادر به بازنمایی صحیح ساختار توانایی های شناحتی نیست و لازم است شناخت اجتماعی نیز، به عنوان بعدی از توانایی های شناختی لحاظ شود. همچنین، نتایج این پژوهش یافته های برخی پژوهش ها مبنی بر این که شناخت غیراجتماعی و شناخت اجتماعی دوبعد متفاوت توانایی های شناختی را تشکیل می دهند، تایید کرد.