آشکارسازی و ارزیابی تغییرات دوره ای رودخانه مرزی سومبار در شمال شرق ایران از شاخص های مورفومتری رودخانه و سنجش ازدور

مرز پدیده ای ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک می باشد که وقتی با عوارض طبیعی همراه می شوند همواره دستخوش تغییراتی می گردند. امروزه برای پرهیز از مناقشات کشورها با دقت مرز را تعیین و علامت گذاری می کنند. بنابر این ضروری است از ابزارها و تکنیک های جدید این تغییرات شناسایی و برنامه ریزی لازم برای ساماندهی این معضل سیاسی انجام گیرد. رودخانه و حوضه آبخیز سومبار (پرسه سو) یکی از سرشاخه های رودخانه اترک است که در اثر سیلاب های دوره ای تغییرات زیادی داشته و برای ساکنین این منطقه مشکلات زیادی به وجود آورده است. در این تحقیق با استفاده از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، مدل رقومی ارتفاعی و تصاویر ماهواره لندست، سال های 1987 و 2017 و تصویر سال 2008 ماهواره ای آر اس هندوستان و نرم افزارهای Auto CAD، ENIV و Arc map، بستر دقیق رودخانه تعیین و پارامترهای مورفومتری بستر رودخانه در دو بازه محاسبه شد. سپس بر اساس بازدید میدانی و همچنین ملاحظات زمین شناسی و تغییرات کاربری ارضی، تغییرات بستر رودخانه سومبار مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفت. بر اساس محاسبات انجام شده مشخص شد، طول رودخانه سومبار در سال 1989، 58/48 کیلومتر بوده که این میزان در سال 2008، به 46/48 کیلومتر و در سال 2017 به 29/47 کیلومتر کاهش یافته است، میانگین زاویه مرکزی پیچان رودهای رودخانه سومبار 83/40 درجه در سال 1987 که این میزان در سال 2008 به 27/36 درجه و در سال 2017 به 61/30 رسیده است که این مقدار در بازه دوم بیشتر از بازه اول می باشد. تعداد پیچان رودها در سال 1987، 154 عدد بوده که این میزان در سال 2008، 144 و در سال 2017 به 136 پیچان رود کاهش پیداکرده است. بر اساس یافته ها، بخش وسیعی از ساحل ایرانی سومبار در حال فرسایش جریانی رودخانه قرار دارد و اقداماتی از قبیل مقاوم سازی بستر و ایجاد بسترهای مصنوعی اجتناب ناپذیر است. بااین وجود پیشنهاد می شود این اقدامات با رعایت شرایط هیدرودینامیک رودخانه باشد.