تفاوت‏های سبکی غزل‏ حافظ و سلمان ساوجی از نظر کاربست فعل

زیبایی‏ های ادبی و هنری غزل حافظ بر همگان مبرهن است؛ اما این زیبایی‏ها زمانی بیشتر آشکار می‏شود که با غزل‏ های دیگر شاعران و بویژه غزل‏ هایی که مورد توجه وی بوده و در استقبال از آن اشعار، غزل ‏هایی هم ‏زمینه سروده؛ بررسی مقایسه ‏ای گردد. چنین بررسی‏ هایی تا حدی می‏تواند این امر را محرز کند که چرا غزل‏ دوستان از خوانش غزل حافظ در مقایسه با غزل ‏هایی با همان زمینه؛ حظی وافرتر و متفاوت ‏تر دریافت می‏کنند. زبان‏شناسی نقش‏ گرای هلیدی که در تحلیل متون ادبی کارآمد نشان داده شده؛ در پاسخ به این پرسش می‏تواند کمک نماید. در این رویکرد، فرانقش تجربی که به بازنمایی تجربه های انسان از جهان بیرون و درون می پردازد؛ بیانگر محتوای گزاره ای بند است که به وسیله فعل اصلی بیان می شود و به آن فرایند می گویند. در جستار پیش رو، با بهره‏ گیری از روش توصیفی ‏تحلیلی و آماری، در پی پاسخ به این پرسش‏ هستیم که غزل حافظ و سلمان از نظر کاربست انواع فرایندها چه تفاوت‏ه ایی با هم دارند و این تفاوت ‏ها چه تاثیراتی بر سبک غزل این دو شاعر و به تبع آن التذاذ ادبی شعر آنان دارد. نتایج این پژوهش حاکی از این است اگرچه هر دوی این آثار در یک ژانر مشترک (غزل) نوشته شده اند و دارای زمینه تقریبا مشابهی هستند؛ اما گزینش ‏های فعلی انگیخته از زبان آنان متفاوت است. حافظ به بهره‏ گیری از فرایندهای «ذهنی آرزویی و عاطفی»، و فرایندهای «مادی تبدیلی» توجه بیشتری نشان داده و تمایز سبکی غزلیات هم ‏زمینه او نسبت به غزل‏ های سلمان در رنگ و بوی عاطفی و همچنین پویایی غزل وی نهفته است