زمان سنجی و بارکاری خدمات بهداشتی اولیه در مراکز جامع سلامت استان قم بر اساس طرح تحول سلامت

ارتقای سطح سلامت و پاسخ گفتن عادلانه به نیازهای بهداشتی مردم و جوامع مهمترین ماموریت نظام سلامت هر کشور به شمار می رود. در سال های اخیر از سویی مفهوم سلامت و تعیین کننده های آن و از سویی دیگر نیازهای بهداشتی و ساختار جمعیتی جوامع دستخوش تغییرات زیادی شده است . دسترسی عادلانه به خدمات بهداشتی با کیفیت بدون توجه به تدوین استراتژی ها و برنامه ریزی های مناسب و نیز  بهره گیری از اصول مدیریت منابع انسانی امری ناممکن بنظر می رسد . به عبارت بهتر ایجاد تعادل بین نیروی انسانی و بارکاری کارکنان سلامت شاغل در مناطق مختلف از جمله مناطق حاشیه شهر ها که ساختار جمعیتی و نیاز های متفاوتی در مقایسه با جمعیت شهری دارند از الزامات مدیریت در حوزه سلامت می باشد. این مطالعه به منظور مقایسه زمان سنجی مراقبت های بهداشتی اولیه و بار کاری کارکنان شاغل در پایگاه جامع سلامت حاشیه شهر و بافت شهری استان قم، طراحی و اجرا گردید.

این پژوهش بصورت مقطعی- تحلیلی در نیمه دوم سال 1396 به روش تصادفی از بین پایگاه های مستقر در دو پایگاه حاشیه شهر و دو پایگاه بافت شهری قم انجام شد. در یک مقطع زمانی 3 ماهه، 1000 نفر-مراقبت در مادران باردار و گروه های سنی مختلف دریافت کننده مراقبت بهداشتی در پایگاه های جامع سلامت، زمان سنجی شد. مراقبت ها توسط 4 نفر از مراقبین سلامت که از نظر سرعت و کیفت کار مشابه هم بودند، انجام شد و زمان سنجی خدمات و بارکاری آنها با روش Stop Watchبا دو کرونومتر از طریق مشاهده مستقیم ناظر، اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده ها بوسیله آزمون تی مستقل انجام گردید.

در این مطالعه،میانگین زمان کلی مراقبت در مراقبتهای پیش از بارداری 6 ±23دقیقه بود. همچنین مراقبت های بارداری با میانگین کلی5/9 ± 35 دقیقه بیشترین زمان را به خود اختصاص داد.در حالی که نتایج بدست آمده از زمان سنجی سایر مراقبت های ارائه شده در بسته مراقبت های طرح تحول سلامت نشان داد میانگین زمان کلی برای مراقبت های نوزادان وکودکان به ترتیب 5±7/24 و6±22 دقیقه و در مورد مراقبت های میانسالان زن و سالمندان5/4 ± 5/26و 9±33 دقیقه بود. همچنین نتایج این مطالعه اختلاف معناداری را بین زمانبری این مراقبت ها درپایگاه های سلامت حاشیه شهر و پایگاه های سلامت بافت شهری نشان داد (05/0> p). به علاوه، میانگین کلی زمانبری برای مراقبت های پس از زایمان و باروری سالم به ترتیب 5±20و8/2± 4/7 دقیقه و برای مراقبت های نوجوانان و جوانان و نیز میانسالان مرد به ترتیب 8/5±5/32و4/6±24و 9±31 دقیقه بودکه اختلاف معناداری را میان پایگاه های سلامت حاشیه شهر و بافت شهری نشان نداد (05/0< p).

تفاوت در زمان سنجی خدمات بهداشتی و بارکاری درپایگاه های سلامت حاشیه شهر و بافت شهری می تواند در برنامه ریزی و تعیین تعداد نیروی انسانی متناسب با نوع خدمت، محل خدمت و نیازهای گروه های هدف در ارایه مراقبت های باکیفیت و مناسب، با رعایت اصول مدیریت منابع انسانی مورد استفاده قرار گیرد.به عبارتی دیگر، دسترسی عادلانه تر به مراقبت های بهداشتی اولیه،نیازمند توجه بیشتر برنامه ریزان و سیاست گزاران به تفاوت های جمعیت شناختی و نیازهای مناطق مختلف بافت های شهری و حاشیه ای است.