بررسی پایداری عملکرد ارقام لوبیا به روش های مختلف یک متغیره و چندمتغیره

در این پژوهش پایداری 10 ژنوتیپ لوبیا در دو محیط تنش و نرمال، سه تاریخ کاشت (15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15 خرداد) و دو سال زراعی (1393 و 1395) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد بررسی شد. تجزیه پایداری با استفاده از برخی روش های یک متغیره و روش چندمتغیره امی (AMMI) انجام پذیرفت. نتایج تجزیه واریانس روی عملکرد دانه بیانگر معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و لزوم انجام تجزیه های آماری تکمیلی برای بررسی پایداری ارقام بود. مقایسه روش های یک متغیره و چندمتغیره پایداری نشان داد که روش امی به دلیل بررسی همزمان گرافیکی ارقام و محیط ها از طریق نمودارهای بای پلات، موثرتر و کاربردی تر از روش های یک متغیره است. ژنوتیپ چیتی کاردینال با توجه به دارا بودن حداقل مقدار مولفه اول و دوم تجزیه امی و نیز مقدار حداقل پارامترهای پایداری EV4 و SIPC4 و همچنین متوسط عملکرد بالاتر از بقیه ارقام، به عنوان ژنوتیپ دارای پایداری عمومی معرفی می شود. رقم قرمز اختر با دارا بودن عملکرد بالا، دور از محور IPC1 اما نزدیک محور IPC2 قرار گرفت به همین دلیل به عنوان ژنوتیپ با پایداری خصوصی معرفی می شود. بر اساس نتایج حاصل از بای پلات، از نظر شرایط محیطی نیز سال تاثیر مستقیم و موثری بر ایجاد اثرات متقابل نداشته است. در تاریخ کاشت دوم، ژنوتیپ ها شرایط پایدارتری را نشان دادند ولی در شرایط تنش رطوبتی، پاسخ های متفاوتی مشاهده شد. به طور کلی می توان کشت ژنوتیپ چیتی کاردینال را در تاریخ کاشت دوم (30 اردیبهشت) و در شرایط رطوبتی مناسب توصیه کرد.