بررسی اندرکنش رودخانه و آبخوان در دشت بجنورد به وسیله اندازه گیری های میدانی و مدل سازی عددی

مدیریت جامع و منطقی منابع آب، مستلزم شناخت روابط بین منابع آب سطحی و زیرسطحی و مدیریت تلفیقی می باشد. آبخوان آبرفتی دشت بجنورد با مساحت 2/65 کیلومتر مربع در استان خراسان شمالی می باشد که بخش اعظم آن را منطقه شهری تشکیل می دهد. تامین آب شرب از خارج محدوده آبخوان آبرفتی در سال های اخیر افزایش ارتفاع سطح آب در بعضی نقاط دشت را در پی داشته است که باعث ایجاد مشکلاتی برای ساکنان و زیرساخت های شهر شده است. به منظور شناخت راهکارهای کاهش این مشکلات، شبیه سازی تراز سطح آب با استفاده از کد MODFLOW و به کمک نرم افزارGMS  با در نظر گرفتن رودخانه فیروزه انجام شد و نقش رودخانه در تغذیه و تبادلات با آبخوان مورد بررسی قرار گرفت. بازدیدهای میدانی به منظور اندازه گیری دبی و عمق آب در چندین مقطع رودخانه انجام شد و از این داده ها برای واسنجی مدل بهره گرفته شد. مدل سازی در حالت ماندگار برای مهرماه سال 1390 صورت گرفت و پس از واسنجی، خطای مدل برابر 53/0 متر به دست آمد. دوره مدل سازی غیر ماندگار از مهر ماه سال 1380 الی مهر ماه 1395 شامل ده سال واسنجی و چهار سال صحت سنجی بود که پس از اجرا و واسنجی مدل، میانگین خطا در دوره واسنجی به 83/0 متر و خطای دوره صحت سنجی به یک متر کاهش یافت. بر اساس نتایج حاصل از بیلان، رودخانه در یک قسمت از مسیر خود حدود 4/2 میلیون متر مکعب در سال آبخوان را تغذیه می کند و در قسمتی دیگر زهکش کننده آبخوان می باشد. در نهایت سناریوهای ادامه روند موجود، حذف چاه های شرب شهر بجنورد و اثر اجرای سیستم فاضلاب تا سال 2025 به مدل اعمال شد که در انتهای دوره سناریو نتایج به ترتیب حاکی از افت حدود یک متری سطح آب زیرزمینی، افزایش تراز سطح آب به میزان چهار متر و فرو افتادن سطح آب به میزان 5/4 متر بود.