نشانه شناسی عنوان در قصیده «من یومیات سیف بن ذی یزن فی بلاد الروم» سروده عبدالعزیز مقالح

یکی از رمزگان های موثر در متن که مخاطب را در ابتدای امر با علامت ها و نمادهای موجود در واژگان و تصاویر آشنا می سازد، عنوان است. رمزگانی که انتخاب آن برای قصیده، یکی از مراحل مهم و حساس برای هر شاعر در سرودن شعر و نشان دهنده احاطه جامع تجربه او در ارتباط با مخاطب بوده و به مثابه کلید ورود مخاطب به فضای متن، بخشی از مطالعات نشانه شناسان را  به خود اختصاص داده است. عنوان، خواننده را بر آن می دارد تا برای برداشت خود از متن و فهم دقیق آن بیندیشد و فضایی کلی از متن و پیام آنرا برای خود مجسم سازد. در همین راستا عبدالعزیز مقالح شاعر معاصر یمن با انتخاب واژه «یومیات» و یک شخصیت تاریخی برای عنوان قصیده خود که ارائه دهنده مضامین مدنظر خویش می باشد، خواننده را در درک بهتر محتوای قصیده کمک می کند. جستار حاضر درصدد بررسی نشانه شناختی عنوان و ارزیابی کارکردهای آن در مضمون قصیده با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. بررسی عنوان این قصیده در سطح واژه نامه ای، غنای موروث مردمی یمن و ریشه دار بودن آنرا نشان می دهد و از نگرش عمیق شاعر در بعد هنری و زیبایی شناختی حکایت دارد. در سطح ساختاری به تناسب انسجام میان آواها در عنوان، هارمونی ایجاد و پیوند آوایی در عنوان با تکرار حروف و آخرین حرف هجا اشاره می شود و این مضمون را می رساند که بسان یک منجی درصدد به خطرانداختن جان خود و رهایی بخشیدن مردم از رنج است. در سطح معنایی، ارتباط عمیق و منسجمی میان عنوان و متن حاکم است. ارتباطی که درصدد آگاهی بخشی به مخاطب در اثبات واقعیت متن یعنی سیطره حزن و اندوه، غم غربت و تحمل رنج و محنت در راه آزادی میهن می باشد.