تحلیل تاریخی از مراحل اولیه پروژه مشترک پتروشیمی ایران و ژاپن

چکیده مقاله حاضر با هدف روشن شدن روند راه اندازی "پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" با تمرکز بر دوره زمانی دهه 60 و70 میلادی تدوین شده است. این پروژه به علت سرنوشت غم بار و تاسف برانگیزش در ژاپن معروف شد و همه اتفاقات، نظیر شوک نفتی سال 1973م.، انقلاب سال 1979م. و جنگ هشت  ساله ایران و عراق در دهه 80 میلادی در طول اجرای این پروژه رخ داد و در حالی که ضرر و زیان فراوانی برای شرکت های سرمایه گذار به بار آورد، در سال 1989م. به پایان رسید. در پژوهش حاضر، نویسنده تلاش می کند تا با کشف دو واقعیت مهم و موثر بر پروژه، آن را مورد بررسی قرار دهد. یک: مهارت متمایز مذاکره کنندگان ایرانی که از همان ابتدا منجر به عقب نشینی تدریجی طرف ژاپنی از مواضع خود در این پروژه شد؛ ایرانیان همواره ابتکار عمل مذاکره را در دست داشتند تا طرف ژاپنی را در خلیج فارس حفظ نماید. دوم: درگیری پیچیده نه تنها بین منافع ایران و ژاپن، بلکه بین شرکت های ژاپنی دخیل در این پروژه بود؛ آنها نتوانستند تضاد منافع را حل کنند. بدین سبب، یکی از دلایل تاخیر در مراحل ابتدائی پروژه، همین امر بود. در نتیجه،"پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" از همان آغاز در دام مشکلات و درگیری های سازمانی گرفتار شد. از آنجایی که پروژه در نهایت شکست خورد، شرکت های ژاپنی نیز از انتشار اسناد آرشیو برای روشن شدن ابعاد آن خودداری کردند. نویسنده برای غلبه بر این نقص در تحقیقات تاریخی، رویکرد تاریخ شفاهی مبتنی بر مصاحبه همراه با جمع آوری اطلاعات از طریق جستجو در مقالات و مطالب منتشره درباره این پروژه را در پیش گرفته است. از طریق رویکرد تاریخ شفاهی، وی تلاش کرد که به حقایقی دست یابد تا بتواند پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن را بر پایه واقعیات و اسناد جدید تحلیل نماید.