گرایش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشکی ایران: مطالعه ای کیفی

سرمایه فکری و انسانی یکی از پایه های اصلی رشد و ترقی کشورها محسوب می شود و کمبود چنین سرمایه ای در هر کشور فرایند توسعه را با مشکل مواجه می سازد. مهاجرت متخصصان و دانشمندان و روند آن به صورت مهاجرت نخبگان به ویژه مهاجرت پزشکان یکی از معضلاتی است که سیاستگذاری مدیریت علمی بسیاری از کشورهای جهان را به خود مشغول ساخته است. مهاجرت در میان جامعه پزشکان می تواند پیامدهای مختلفی را برای ساختار خدمات پزشکی هر کشور داشته باشد که کشور ایران نیز به تازگی با مهاجرت نخبگان پزشکی رو به رو شده است. لذا، این مطالعه با هدف تبیین گرایش به مهاجرت به خارج در جامعه پزشکی انجام شد. این مطالعه کیفی- توصیفی با مشارکت 33 نفر از پزشکان و پیرا پزشکانی انجام شد که قصد مهاجرت به خارج از کشور را داشتند یا به تازگی به کشوری دیگر مهاجرت کرده و تمایل به شرکت در مطالعه را داشتهاند. از نمونه گیری هدفمند و نظری طی مصاحبه نیمه ساختارمند در گردآوری داده ها بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل محتوای استقرایی عرفی و کدگذاری با نرم افزار Atlas.ti8 انجام شد. برای تبیین گرایش به مهاجرت، یافته های کیفی نشان داد که کدهای مصاحبه ها از دو طبقه اصلی جاذبه های مقصد و دافعه های مبدا تشکیل شده اند. تحلیل داده ها به استخراج دو طبقه اصلی شامل دافعه های مبدا با 5 زیرمقوله عوامل اقتصادی-شغلی، عوامل فرهنگی-اجتماعی، عوامل سیاسی-مذهبی، عوامل آموزشی و تحصیلی و عوامل شخصی و نیز جاذبه های مقصد با 5 زیرمقوله قانونمندی و روابط، احساس امنیت، امکانات رفاهی و مادی، فرصت های آموزشی و فرصت های شغلی منجر شد. نتایج حاکی از آن بود که پزشکان و پیراپزشکان به دلیل مسائل دافعه در کشور و جاذبه های زیاد در کشور مقصد به مهاجرت گرایش پیدا کرده اند. از سیاستگذاران حوزه سلامت و پزشکی انتظار می رود تا برای پیشگیری و مدیریت روند مهاجرت نیروهای متخصص پزشکی، برنامه ها و قوانینی شفاف را درخصوص مدیریت و رفع موانع ماندگاری جامعه پزشکی و تقویت جاذبه ها تدوین کنند