مقایسه تحلیلی آراء دو شارح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید و ابن میثم) درباره خطبه شقشقیه

ابن ابی الحدید و ابن هیثم، دو شرح از معروف ترین شروح نهج البلاغه را در قرن هفتم هجری نوشته اند؛ دو نویسنده ای که فارغ از گرایش مذهبی متفاوت، اهل تسامح و بردباری بوده اند. در این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی، آرا، نظریات و دیدگاه های این دو شارح را درباره یکی از مهم ترین و حساس ترین خطبه های نهج البلاغه بررسی و تجزیه و تحلیل می کنیم. بر اساس یافته های این پژوهش، هر دو نویسنده به فکر ایجاد انس و الفت در بین مذاهب مختلف اسلامی بوده و از امور تفرقه انگیز احتراز داشته اند. نمود عملی این اندیشه و حس پاک در دو شرح، متفاوت جلوه گر شده است؛ بدین معنا که ابن میثم بحرانی برای رسیدن به این هدف، از ذکر بسیاری از اخبار و گزارش های تاریخی که آن ها را باعث درگیری و تفرقه بین مسلمانان می داند، صرف نظر می کند و مطالبش با لحنی مسالمت آمیز است؛ ولی ابن ابی الحدید به نسبت اخبار تاریخی بیش تری را در شرحش آورده و البته در بررسی و تحلیل گزارش های تاریخی، احساسات مذهبی هم شیعیان و هم اهل سنت را رعایت کرده است. وی آن چه را که باعث مذمت خلفا در کلام امام شده، بیش تر ذکر کرده، ولی درصدد توجیه و تاویل اقدامات خلفا برآمده است.