جایگاه شیعیان در ساختار اجتماعی نیجریه

تجربه تبلیغ تشیع و مکتب اهل البیت‰، در فضای بین المللی، پس از انقلاب اسلامی ایران، چه به لحاظ کیفی و چه به لحاظ کمی، دچار دگرگونی بنیادینی گردید و به واقع شیعیان در بیش تر نقاط از یک اقلیت زیر سلطه و از خود بیگانه، به گروه های خودآگاه و خودبنیاد تبدیل شدند. در این میان، تجربه تشیع در نیجریه به علت رشد سریع، آن هم بدون سابقه حضور تشیع بومی در این کشور، یگانه است که با وجود حملات مستمر طی دو دهه اخیر علیه آن ها منقطع نگردید. در این سپهر، پرسش از مهم ترین عوامل موفقیت تبلیغ تشیع در نیجریه، فهم چرایی کنش حرکت اسلامی و رهبر آن شیخ زاکزاکی و جایگاه فعلی شیعیان مبتنی بر ساختار سیاسی اجتماعی نیجریه برای نشان دادن راهبردهای ارتقای وضعیت شیعیان از اهمیت زیادی برخوردار است. مقاله حاضر، نشان می دهد که استراتژی تبلیغ اجتماعی، عامل اصلی موفقیت تبلیغ تشیع در نیجریه بوده که توانسته ضمن ارتباط برقرار کردن آموزه های اهل بیت‰ با مسائل جامعه نیجریه، کنش اجتماعی شیعیان را شکل دهد و در نهایت جامعه خودآگاه نیجریه را پدید آورد. این نوشتار، ضمن مطالعه قبیله به عنوان مفهوم بنیادین ساختار اجتماعی نیجریه که در ارتباط با استعمار و شکل گیری دولت مدرن، به بحران های عمیق اجتماعی انجامیده، مانند بحران هویت و جریان های گریز از مرکز و جنگ های داخلی، نشان داده که کنش هویت جو و خود آگاه شیعه، به عنوان کنشی بحران زا شناسایی شده است. در پایان، راهبرد بازسازی تصویر شیعه از یک جریان بحران ساز به یک جریان سازنده و بازسازی هویتی شیعیان و شکل دهی جامعه خودبنیاد شیعه در نیجریه برای برون رفت از این چالش ها طرح شده که ذیل رویکرد اجتماعی تبلیغ، جامعه شیعه باید روی آموزش، مساله فقر و مسائل بهداشتی تمرکز کند.