بررسی مراحل رشد و نمو گندم نان (Triticum aestivum L.) در کرمانشاه با استفاده از شاخص درجه روز رشد تحت شرایط تعجیل و تاخیر در موعد کاشت

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و فنولوژی چند رقم جدید گندم نان، آزمایشی به صورت کرت‎های خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب طی دو سال زراعی 94-1392 اجرا شد. عامل های مطالعه شده شامل تاریخ کاشت در چهار سطح (هراکش، ورکشت، کرپه و خیلی کرپه) و ارقام گندم در شش سطح (چمران-2، پارسی، پیشتاز، بهار، سیروان و سیوند) بودند که به ترتیب در کرت‎های اصلی و فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که کاشت هراکش، کرپه و خیلی کرپه سبب کاهش عملکرد دانه به‎ترتیب به میزان 34/19، 34/30 و 40/44 درصد نسبت به کاشت ورکشت شد. کل دوره رشد گندم در کاشت هراکش، ورکشت، کرپه و خیلی کرپه به‎ترتیب برابر با 244، 222، 204 و 181 روز بود. در کاشت هراکش، تعداد روز تا رسیدن به مراحل ظهور اولین برگ، آغاز پنجه‎ زنی، برجستگی ساده، برجستگی دوگانه، سنبلچه انتهایی و ساقه ‎دهی کاهش یافت، اما از مرحله ساقه‎دهی به بعد، ارقام دارای بیش ترین تعداد روز تا ظهور برگ پرچم، آبستنی، سنبله‎دهی، گرده‎افشانی و رسیدگی فیزیولوژیک بودند. در هر چهار تاریخ کاشت، ارقام بهار و سیروان به ترتیب با میانگین 2317 و 2155 درجه روز رشد، بیش ترین و کم ترین مقدار را در طول دوره رشد داشتند. رقم پارسی نیز با 934 واحد در دوره طویل شدن ساقه و با 807 واحد در دوره پرشدن دانه، به ترتیب دارای بیش ترین و کم ترین درجه روز رشد بود و از این رو به علت زودرسی (سنبله‎ دهی) و پر کردن مناسب دانه ‎ها، بیش ترین عملکرد دانه را در مجموع چهار تاریخ کاشت (8097 کیلوگرم در هکتار) به خود اختصاص داد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که تعجیل یا تاخیر در کاشت، سبب کاهش قابل ملاحظه عملکرد دانه نسبت به کاشت ورکشت در همه ارقام مورد بررسی شد. بنابراین، کاشت در نیمه آبان و استفاده از رقم هایی مانند پارسی و سیروان را می‎توان برای اقلیم‎های مشابه منطقه بررسی شده در این تحقیق پیشنهاد داد.