ارزیابی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی واحدهای پرورش گاو شیری در کشت و صنعت مغان با رویکرد تحلیل پوششی داده ها و رگرسیون توبیت

کارایی یکی از مهم ترین عوامل رشد بهره وری به ویژه در بخش کشاورزی می باشد. پژوهش حاضر با هدف اندازه گیری کارایی های فنی، تخصیصی و اقتصادی و مشخص نمودن عوامل موثر بر آنها در ایستگاه های پرورش گاو شیری شرکت کشت و صنعت مغان انجام شده است. داده های این تحقیق مربوط به سال تولیدی 1396 بوده  که جمع آوری آمار و اطلاعات آن با روش مطالعه اسنادی، مشاهده و مصاحبه حضوری انجام شده است. در این تحقیق، برای تجزیه و تحلیل های مربوط به محاسبات کارایی و تعیین عوامل موثر  به ترتیب از نرم افزار   Deap 2.1 و Eviews10 استفاده شد. برای طراحی مدل تحلیل پوششی داده ها، متغیر های اصلی مورد استفاده در تحقیق شامل، اندازه گله بر حسب راس، خوراک و کنسانتره بر حسب کیلوگرم، نیروی انسانی بر حسب نفر مرد روز، بهداشت بر حسب دفعات در روز ، تولید شیر و تولید کود دامی برحسب کیلوگرم و مجموع درآمدهای مختلف تعیین شد. محاسبات کارایی با فرض عملکرد روزانه ایستگاه های تولید شیر در قالب عملکرد بنگاه انجام و نتایج آن روزانه، ماهانه و سالانه حاصل شد. جهت تعیین عوامل موثر بر مقدار کارایی های بدست آمده از آنالیز رگرسیون توبیت و آماره والد استفاده شد. نتایج نشان داد که کارایی فنی با بازده ثابت نسبت به مقیاس 884/0 و با بازده متغیر نسبت به مقیاس 962/0 می باشد. کارایی مقیاس این شرکت 918/0 محاسبه شد که در آن 16 روز عملکرد این شرکت با بازده کاهشی نسبت به مقیاس و 349 روز آن با بازده افزایشی نسبت به مقیاس ثبت شد. مقدار کارایی فنی در حالت کلی 901/0، کارایی تخصیصی 845/0 و کارایی اقتصادی 761/0 محاسبه شد. در ارزیابی کلی، کارایی تولید شیر در دی ماه بیشترین و در اردیبهشت ماه کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. عوامل تاثیرگذار بر مقدار کارایی فنی متغیرهای خوراک، کنسانتره و بهداشت بوده است. تاثیر میزان خوراک و کنسانتره در جیره غذایی دام ها مثبت و میزان بهداشت استفاده شده تاثیرگذاری منفی بر کارایی فنی داشته است. تاثیرگذاری متغیر خوراک و کنسانتره بر کارایی اقتصادی منفی و متغیر بهداشت مثبت بوده است. از نظر تاثیر گذاری کارایی های مختلف بر درآمد تولید شیر،کارایی فنی و تخصیصی دارای تاثیر منفی و کارایی اقتصادی دارای تاثیر مثبت گزارش شد.