«حدوث» در مصادر امامیه؛ معناشناسی مبتنی بر کاربرد و ادله

یکی از مباحث پرتنش و چالش برانگیز فلسفی که متکلمان و محدثان را به واکنش واداشته، مسئله حدوث یا قدم جهان و ماسوی الله است. فلاسفه یونان و طبیعت گرایان به شکل های مختلف به قدمت جهان اعتقاد داشتند و ادیان در برابر این عقیده موضع گرفته اند. در این پژوهش می کوشیم صرف نظر از تفسیرها و تاویل ها، ظاهر متون روایی امامی را بررسی کنیم. در مجموعه بزرگی از این روایات، حدوث جهان و ملازمه کران مندی زمانی ماسوی الله با حادث بودن آن ها طرح شده و بر آن دلیل اقامه شده است. لذا اگر نخواهیم متون روایی را به صورتی گسترده تاویل کنیم و نیز مسئله حدوث زمانی را به جهت فلسفی جدلی الطرفین بدانیم، موضع روایی در این مسئله آن است که هر چیزی غیر خدا «استمرار زمانی آغازمند» دارد. این نگرش هم با تفاسیر برخی متکلمان و هم با آراء اکثر فیلسوفان اسلامی متفاوت و مبتنی بر کاربردشناسی واژه «حدوث» و شبکه معنایی آن در ادبیات ماثور است.