اثر مورفوتکتونیک دشت ساحلی زاگرس بر نحوه استقرار تپه های ماسه ای غرب جلگه استان خوزستان

فعالیت های تکتونیکی در شکل گیری، استقرار و تحول عوارض سطح زمین و همچنین، فرایندهای فرسایشی تاثیرگذار هستند. وجود چندین گسل و تاقدیس در غرب جلگه خوزستان نیز زمینه ساز تحولاتی در تغییر مورفولوژی و استقرار عوارضی مانند تپه های ماسه ای شده اند. بنابراین، هدف از این پژوهش، شناخت و نحوه اثرگذاری فعالیت های تکتونیکی بر مورفولوژی و رفتار تپه های ماسه ای غرب جلگه خوزستان است. بدین منظور، از نقشه های توپوگرافی با مقیاس 1:250000، تصاویر ماهواره ای لندست و IRS مربوط به سال های 1991، 1998، 2002 و 2006 میلادی، اطلاعات زمین شناسی مانند لایه سازندهای زمین شناسی، ساختارهای زمین ساختی (مانند گسل ها، تاقدیس ها و ناودیس ها)، نقشه ژئومورفولوژی، محیط های رسوبی و شبکه آبراهه ها به عنوان ابزارهای پژوهش استفاده شد. همچنین، با اتکا به یافته های میدانی و تکنیک های ژئومورفیک به روش مقایسه ای به تجزیه و تحلیل داده ها اقدام شد. نتایج حاصل از شاخص های ژئومورفولوژی مانند ضریب پیچش و انتگرال هیپسومتری نشان داد، منطقه مورد مطالعه به شدت از فعالیت های تکتونیکی متاثر بوده و واحدهای مورفوتکتونیک مانند تاقدیس های حمیدیه-اهواز، زین العباس و تاقدیس ابوالغریب، نقش به سزایی در نحوه استقرار و برای انتشار تپه های ماسه ای دارند. با این وجود، عوامل ثانویه دیگری مانند جهت وزش باد و الگوی جریان رودخانه کرخه تا حدودی باعث بهم خوردگی روند کلی تپه های ماسه ای و ایجاد فرسایش و انتقال رسوب از تپه های ماسه ای به دشت های سیلابی و کانون های گرد و غبار اصلی و محلی در غرب جلگه خوزستان می شود. بنابراین، یافته های این پژوهش می تواند به تامین اطلاعات مورد نیاز برای حفاظت خاک در برابر فرسایش بادی در استان و به خصوص در کانون شماره یک گرد و غبار (هورالعظیم) و کنترل فرسایش و رسوب در پایاب حوزه آبخیز رودخانه کرخه منجر شود.