بررسی اثرات تماس مزمن با سطوح پایین استات سرب بر یادگیری به روش شرطی اجتنابی فعال موش سوری

سرب مسموم کننده محیط زیست است و قادر می باشد تغییرات گسترده ای در ساختار و عملکرد مغز انسان بخصوص کودکان ایجاد کند. تماس مزمن با سطوح پایین سرب بر عملکرد سیستم اعصاب مرکزی اثر گذاشته و موجب تغییراتی بر عملکرد این سیستم می شود. علیرغم کوشش های انجام شده در مورد اثرات رفتاری سرب، در نتایج حاصله، تناقض و اختلافاتی وجود دارد. در این مطالعه اثرات تماس مزمن با سطوح پایین سرب بر یادگیری به روش شرطی اجتنابی فعال مورد ارزیابی قرار گرفته است.

در این مطالعه از 24 موش سوری نر بالغ در 4 گروه 6 تایی استفاده شد. آب آشامیدنی گروه های آزمون با یکی از غلظت های 1/0، 33/0 یا 1 گرم درلیتر از استات سرب بمدت 28 روز آلوده گردید. آزمایش ها در محلی نیمه تاریک انجام گرفت. در روز 29 برای ایجاد سازگاری، هریک از حیوانات بصورت جداگانه بمدت 10 دقیقه بدون هیچ محرکی در دستگاه شاتل باکس قرار گرفتند و آزادانه رفت و آمد کردند. در روزهای 30، 33 و 36 آزمایش ها در هر موش 40 بار (یعنی جمعا 120 بار) و در هربار بمدت 80 ثانیه بشرح زیر انجام شد: دوره گریز 60 ثانیه نور (محرک شرطی)، سپس قطع نور بمدت 5 ثانیه، سپس دوره اجتنابی فعال  شامل 10 ثانیه صدا (محرک غیرشرطی) همراه با نور، سپس دوره هشدار یعنی 5 ثانیه بدون نور و صدا. متغیری که مدنظر قرار گرفت تعداد دفعات از 40 تست بود که حیوان درهرکدام از مراحل سه گانه فوق از حجره دارای محرک به حجره امن پناه می برد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss و آزمون توکی تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج نشان داد که در دوره هشدار، غلظت 1/0 گرم بر لیتر از استات سرب در آب آشامیدنی موجب تضعیف بارز یادگیری گردید، و در مقایسه با گروه شاهد کاهش معنی داری ایجاد کرد (05/0P<). از طرفی در دوره اجتناب فعال، حیواناتی که بالاترین دوز استات سرب (1 گرم بر لیتر) دریافت کردند، یادگیری در آنها نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری ایجاد نمود (05/0P<). ولی در دوره گریز، غلظت های 1/0، 33/0 و 1 گرم در لیتر از استات سرب در مقایسه با گروه شاهد تغییر معنی داری در میزان یادگیری ایجاد نکرد.

بر اساس یافته ها، آلودگی با سرب بر یادگیری در مدل موش سوری موثر است، این تاثیر عمدتا منجر به اختلال در یادگیری می شود و نوع پاسخ حیوان بسته به دوره و دوز مورد استفاده متفاوت می باشد.