نقش دلاک ها و سلمانی ها در عرصه بهداشت و خدمات درمانی دوره قاجار (1347-1217 ق./ 1925-1795 م.)

با وجود ورود شیوه های نوین طبی و درمانی در تاریخ پزشکی دوره قاجار، طب سنتی همچنان در کنار آن به حیات خود ادامه داد، همچنان درمانگران سنتی مشغول به کار بودند، یکی از گروه های درمانگر سنتی، دلاک ها و سلمانی ها بودند. این گروه حضوری فعال در عرصه بهداشت و خدمات درمانی دوره قاجار داشته اند، به گونه ای که علاوه بر فعالیت های معمول سلمانی و دلاک ها همچون اصلاح سر و صورت و کیسه کشی در حمام ها، به فعالیت های بهداشتی و درمانی نیز می پرداختند.

مواد و روش ها:

پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی و از طریق گردآوری فیش های تحقیقاتی از منابع کتابخانه ای انجام شده است.

یافته ها:

بر اساس بررسی های انجام شده با وجود ورود شیوه های نوین طب غربی در دوره قاجار، طب سنتی به دلیل پیشینه و قدمت طولانی در نزد ایرانیان همچنان در قالب گروه های مختلف به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می پرداختند. دلاک ها و سلمانی ها از این طیف بودند که به اقداماتی می پرداختند که خارج از حرفه اصلی و اولیه آنان، یعنی آرایشگری بود، از جمله امور بهداشتی و درمانی که توسط دلاک ها و سلمانی ها انجام می شد، می توان به حجامت، خون گیری، جراحی، دندان کشی، آبله کوبی و ختنه کردن اشاره کرد. با وجود عاری نبودن فعالیت های دلاک ها و سلمانی از خطرات امور درمانی و بهداشتی و توجه فراوان درباره قاجار به طب غربی، سلمانی ها و دلاکی ها مورد پذیرش جامعه و محل رجوع عامه مردم بودند.

نتیجه گیری:

جامعه عصر قاجار پذیرای خدمات بهداشتی و درمانی دلاک ها و سلمانی ها بود. این گروه در کنار طب نوین، خدمات بهداشتی و درمانی زیادی را به مردم به ویژه طبقات متوسط و پایین جامعه ارائه می دادند و مورد پذیرش عموم مردم بودند. دلیل این جاذبه و پذیرش علاوه بر دلایل روان شناسانه و جامعه شناسانه، عوامل و اقتصادی نیز بود، البته حوزه فعالیت سلمانی ها و دلاکی ها نیز آسیب هایی چون انتشار بیماری های واگیردار و خطرناک از طریق وسایل آلوده و عدم رعایت بهداشت و نابلدی در کار را در پی داشت.