ارزیابی ضریب زبری مانینگ در کانال های آبیاری و زهکشی با پوشش گیاهی پنجه مرغی (Cynodon dactylon)

ضریب زبری جریان یکی از عوامل مهم و موثر در طراحی کانال های روباز است. انتخاب دقیق این ضریب برای اهداف طراحی و بهره برداری از کانال های خاکی لازم و ضروری است. بنابراین پژوهش حاضر باهدف تدقیق مقادیر ضریب زبری کانال های خاکی با پوشش گیاهی پنجه مرغی (Cynodon dactylon) انجام شده است. برای انجام آزمایش ها، سی مقطع از کانال های خاکی در شبکه آبیاری و زهکشی مغان انتخاب شدند. سرعت جریان آب در مقاطع مختلف کانال های خاکی با مولینه، مختصات نیمرخ عرضی مقاطع کانال ها با دوربین نقشه برداری (ترازیاب) و یک شاخص مدرج اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد تغییرات ضریب زبری از 01/0 تا 4/0 بود. میانگین ضریب زبری در کانال های خاکی با پوشش گیاهی پنجه مرغی برابر 08/0 به دست آمد. همچنین، توزیع سرعت جریان، سطح مقطع جریان، پیرامون تر شده، شعاع هیدرولیکی و ضریب زبری مانینگ در کانال های خاکی با پوشش گیاهی یادشده با توزیع لاگ نرمال منطبق بود. نتایج نشان داد جریان در مقاطع کانال های خاکی، به صورت آشفته بوده و با افزایش عدد رینولدز، ضریب زبری در کانال ها، کاهش می یابد. تحلیل حساسیت دبی جریان به ضریب زبری نشان داد با دو و سه برابر شدن اندازه ضریب زبری، دبی جریان به ترتیب 50 و 33 درصد مقدار میانگین ضریب زبری (08/0) بود. زمانی که ضریب زبری 50 و 25 درصد مقدار میانگین بود، دبی جریان 200 و 400 درصد دبی نظیر میانگین ضریب زبری گردید بنابراین، حساسیت دبی جریان به ضریب زبری در کانال های خاکی قابل توجه بوده و توصیه می شود در انتخاب و اعمال این ضریب در محاسبات یا برآوردهای مهندسی، توجه و دقت لازم معمول گردد.