بررسی روند وارونگی‏ های دمایی کلان‏ شهرهای ایران (تهران، مشهد، و تبریز)

هدف از این پژوهش بررسی روند وارونگی دمای لایه مرزی کلان‏شهرهای تهران، مشهد، و تبریز است. در این راستا، از داده‏های پیمایش قائم جو سال‏های 2007- 2017 ساعت صفر (00) ایستگاه‏های هواشناسی تهران، مشهد، و تبریز از پایگاه داده‏ های اقلیمی وایومینگ استفاده شد. برای تعیین انواع وارونگی دما، نمودارهای تفی‏گرام داده‎های جو بالا با استفاده از نرم ‏افزار RAOB ترسیم شد. سه نوع وارونگی تابشی، فرونشستی و جبه ه‏ای به‏عنوان سه تیپ اصلی و چهار نوع دیگر به ‏عنوان تیپ ‏های ترکیبی متشکل از این سه نوع وارونگی مشخص و توزیع زمانی فراوانی و درصد هر یک از 7 تیپ وارونگی در هر ماه محاسبه شد. روند یازده ‏ساله هر یک از تیپ‏ های وارونگی با استفاده از روش ناپارامتریک من- کندال و تخمینگر شیب سن تعیین و مقایسه شد. نتایج نشان داد تیپ وارونگی تابشی در همه ایستگاه‏ها کاهش معنادار در سطح اطمینان 01/0 (Z>2.58) و برعکس وارونگی فرونشستی روند افزایشی معناداری در سطح اطمینان 05/0 (z>1.96) نشان داده است. از میان تیپ‏های ترکیبی، تیپ تابشی- فرونشستی روند افزایشی معنادار داشت. در مجموع، نوع تیپ ‏های وارونگی در دوره 2007-2017 از تیپ ‏های وارونگی خالص به تیپ‏ های ترکیبی و چندلایه و به ‏طور شاخص تیپ تابشی- فرونشستی تغییر یافته است.