آبیاری با فاضلاب تصفیه شده خانگی: چالش ها و فرصت ها

با توجه به کمبود منابع آب، کاهش بارندگی های سالیانه و رشد بی رویه جمعیت و گسترش صنایع و کشاورزی، استفاده از آب های بازیافتی درواقع یکی از راهکارهای مقابله با بحران کمبود آب است که امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. به منظور آگاهی از تاثیر پساب شهری بر کلزا و ویژگی های شیمیایی خاک، یک آزمایش زراعی با شش تیمار آبیاری در قالب بلوک‎های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از: 1- آبیاری کامل با پساب (100 درصد پساب)، 2- سه نوبت آبیاری با پساب و یک نوبت آبیاری با آب چاه (75 درصد پساب)، 3- یک نوبت آبیاری با پساب و یک نوبت آبیاری با آب چاه (50 درصد پساب)، 4- یک نوبت آبیاری با پساب و سه نوبت آبیاری با آب چاه (25 درصد پساب)، 5- آبیاری با آب چاه (صفر درصد پساب)، 6- آبیاری با آب چاه همراه با کود شیمیایی. این تحقیق در مزرعه نمونه آستان قدس رضوی واقع در شرق شهر مشهد در خاکی با بافت سیلتی لوم در نزدیکی تصفیه خانه آستان قدس اجرا شد. نتایج نشان داد که اختلاف عملکرد دانه کلزا در تیمارهایی که با پساب بیشتری آبیاری شده بودند نسبت به تیمارهایی که با پساب کمتری آبیاری شده بودند. درواقع تیمارهایی که با پساب بیشتری آبیاری شده بودند به دلیل وجود مواد غذایی در آب آبیاری، عملکرد بیشتری نسبت به سایر تیمارها داشتند. میزان فلزات سنگین، شوری خاک، درصد ازت، فسفر قابل جذب و مواد آلی در تیمارهایی که با پساب بیشتری آبیاری شده بودند، افزایش جزئی نشان داد ولی در سطح 5 درصد معنی دار نبود. این افزایش تدریجی عناصر در خاک، می تواند به عنوان یک چالش اساسی در استفاده از فاضلاب تصفیه شده در درازمدت مطرح باشد. فرصت های حاصل از آبیاری با استفاده از پساب شامل: مقابله با مشکل کمبود آب، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و منابع آب سطحی و زیرزمینی، دوام بیشتر منابع آب با کیفیت بالا، افزایش عملکرد محصول، صرفه جویی در هزینه مصرف کودهای شیمیایی و توسعه سطح زیر کشت آبی بود.