نظام مراقبت سل در جمهوری اسلامی ایران: تاریخچه، ساختارها و دست آوردها

در طی دهه های قبل، برنامه مبارزه با سل در کشور بسیار ساختارمند شده و موفقیت های زیادی حاصل شده است. هدف این مقاله، توصیف مشخصات برنامه مراقبت سل و اجزای آن در کشور جمهوری اسلامی ایران است.

داده های این مطالعه از نظام مراقبت مرکز مدیریت بیماری های واگیر، بررسی اسناد، مدارک، کتاب ها و مقاله های منتشر شده و مصاحبه با صاحبان فرایند و صاحب نظران نظام مراقبت سل در سال های 98-1396 هجری شمسی اخذ شد.

در نظام مراقبت سل، شناسایی و درمان و پیگیری اطرافیان بیماران انجام می شود. اجرای راهکار DOTS یا به عبارتی درمان کوتاه مدت تحت نظارت مستقیم یک جزء اصلی برنامه محسوب می شود. ثبت بیماران در نرم افزار آنلاین انجام می شود و امکان گزارش گیری شاخص های مهم برنامه در این نرم افزار وجود دارد. در این نظام مراقبت، حساسیت ویژه ای روی درمان بیماران وجود دارد، بنابراین بروز سل مقاوم به درمان در کشور به نسبت همسایگان کم تر است. وجود آزمایشگاه های منطقه ای که به صورت گسترده ای همه مناطق کشور را پوشش می دهند، از نقاط قوت دیگر برنامه مبارزه با سل است.

برنامه مبارزه با سل در ایران با وجود مشکلات بودجه ای، موفقیت های زیادی را به همراه داشته است. هرچند این برنامه نیازمند درنظر گرفتن راهکارهای جدید برای کاهش هرچه بیشتر میزان بروز سل است.