نگرشی به زمان و نقش آن در سیر و سلوک با محوریت آموزه های نهج البلاغه

مقاله ی حاضر بر آن است تا نشان دهد، در سیر و سلوک عرفانی، مسئله ی زمان از چه جایگاهی در آموزه های نهج البلاغه برخوردار است. با واکاوی آموزه های این کتاب شریف، معلوم می گردد که توجه به زمان تا چه اندازه می تواند در ترقی و تدلی سالکان در مراتب قرب موثر باشد. غفلت سالک از مسئله ی زمان، آفات سلوکی بسیاری برای او دربردارد، لذا توجه به معارف حضرتش به خصوص دستورالعمل هایی که برای سالکان در جهت بهره گیری از زمان توصیه فرموده اند، بسیار ضروری به نظر می رسد. نتیجه این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی سامان یافته، آن است که مبحث زمان در تاملات توحیدی امام علی(ع)، واقعیت خارجی داشته و حضرتش سالک را در زمان گذشته به عبرت گیری از آن و در زمان حال به غنیمت شمردن فرصت ها و در زمان آینده به پرهیز از آرزو های دور و دراز ملزم می داند. نکته بدیع، این که امام علی(ع) نیت را در محدوده زمانی خاصی منحصر ندانسته و آن را در تمامی ادوار زمان برای سالک در سریان و جریان دانسته است. بر این اساس می توان گفت از منظر نهج البلاغه در نسبت نیت سالک و زمان محدودیتی وجود نداشته و سالک براساس حصه وجودی خویش در تمامی زمان ها سلوک دارد.