الگوی پیاده سازی مدیریت یکپارچه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر در ایران

بهبود شرایط بهداشتی و تغییر وضعیت اقتصادی اجتماعی در ایران، به همراه شهرنشینی برنامه ریزی نشده، منجر به تغییر الگوی بیماری از بیماری های واگیردار به بیماری های غیرواگیر شده است. هدف از انجام این مطالعه طراحی الگوی پیاده سازی مدیریت یکپارچه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر در ایران بود.

یک مطالعه کیفی 4 مرحله ای شامل تحلیل اسناد(1)، مرور مقالات و گزارش های علمی(2)، مصاحبه های عمیق فردی و بحث های گروهی متمرکز(3) و تایید کمیته راهبردی (4) جهت تحلیل وضعیت و شناخت شکاف خدمات ، تعیین جهت گیری شامل دورنمای 5 سال آینده، اهداف راهبردی در انتهای 5 سال و راهبردهای اصلی و مداخلات و نظام استقرار و الزامات کنترل بیماریهای غیرواگیر انجام شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوا تحلیل گردید.

پس از شناخت شکاف خدمات در حوزه های کلان و عملیاتی، اهداف راهبردی در دو گروه مربوط به عوامل رفتاری و عوامل خطر زیستی تدوین شدند.  سه راهبرد اصلی پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر در ایران شامل ارتقای سواد سلامت گروه های جمعیتی، بهره مندی مردم از خدمات مراقبت های اولیه و نهادینه سازی همکاری فرابخشی برای کاهش عوامل خطر مرتبط با تغذیه، دخانیات، الکل و کاهش تحرک فیزیکی معین است. از الزامات برنامه طراحی شده تمرکز ساختارهای موازی و پراکنده در مدیریت بیماری های غیرواگیر وزارت بهداشت، آموزش نیروی انسانی، تدوین بسته های خدمتی ادغام یافته، تعیین اولویت های تحقیقاتی، تبیین نقش هر یک از دستگاه ها، آگاهی کلیه مدیران دولتی و خصوصی و مشارکت نهادهای مردمی است. 

جهت اجرای این برنامه علاوه بر رعایت الزامات استقرار نیازمند اتخاذ تدابیر دیگری مانند ادغام در برنامه بهداشت کشور، تصویب شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور و تدوین برنامه جامع سلامت استان ها مبتنی بر وضعیت بومی مطابق این برنامه است.