تنوع ژنتیکی و گروه بندی جمعیت های متعلق به گونه های مختلف جنس جاشیر (Prangos spp.) با استفاده از روش های آماری چند متغیره

جاشیر (Prangos) گیاهی دارویی متعلق به تیره چتریان است که 15 گونه از آن در ایران وجود دارد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بین 80 جمعیت متعلق به هفت گونه P. hausslmechtii، P.lophoptera، P. corymbosa، P. uloptera، P. acaulis، P. platychloena و P. ferulacea در شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد و چهار محال و بختیاری صفات مورفولوژیکی این گیاهان در مرحله گلدهی مطالعه شد. بدین منظور 10 نمونه گیاهی از هر رویشگاه انتخاب و 22 صفت کمی بررسی شد. شاخص های آماری برای صفات مورد بررسی محاسبه و ضریب تغییرات فنوتیپی نیز به عنوان معیاری از تنوع ژنتیکی تعیین شدند. نتایج حاصل از این تحقیق، تنوع ژنتیکی قابل توجهی را در درون و بین گونه ها نشان داد. تجزیه واریانس داده ها اختلاف معنی داری را بین جمعیت ها (P<0.01) از نظر برخی صفات مورد مطالعه نشان داد که بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بین جمعیت های مورد مطالعه بود. بیشترین ضریب تغییرات در صفات تعداد ساقه فرعی، تعداد چتر در بوته، تعداد چتر در ساقه اصلی، قطر چتر ساقه اصلی، اندازه سوزنک برگ، عرض برگ، قطر ساقه اصلی و قطر انشعاب فرعی مشاهده شد که بیانگر وجود تنوع بالا در صفات مورد بررسی بود. ضرایب همبستگی بین صفات در گونه های مختلف متفاوت و مرتبط با ساختار ژنومی آنها بود. در تجزیه به مولفه های اصلی 9 مولفه نخست در مجموع 79.98% از تغییرات موجود را در صفات ارزیابی شده توجیه کردند. براساس تجزیه خوشه ای، 80 جمعیت مورد مطالعه در چهار گروه قرار گرفتند. دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که صفات مورفولوژیکی اندازه گیری شده قادر به تمایز برخی گونه ها بودند. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که سطح بالایی از تنوع ژنتیکی در گونه های مختلف جنس جاشیر وجود دارد.