تعیین ارزش تغذیه ای چهار گونه گیاهی (Malcolmia africana، Plantago lanceolata، Phlomiscancellata و Klasea latifolia) در مراتع بالا جام شهرستان تربت جام

گیاهان مرتعی، نقش ارزنده ای در برآورده ساختن احتیاجات تغذیه ای دام های چرا کننده دارند. هدف این مطالعه، بررسی ارزش تغذیه ای چهار گونه گیاهیMalcolmia africana، Plantago lanceolata، Phlomis cancellata و Klasea latifolia در مراتع کوهپایه ایبالا جام شهرستان تربت جام بود. نمونه برداری از گیاهان به صورت  تصادفی قبل از مرحله گلدهی انجام شد. از یک محیط کشت تهیه شده از مایع شکم به گوسفند برای برآورد برخی پارامترهای تخمیری و تجزیه پذیری ماده خشک یا ماده آلی گیاهان استفاده شد. ترکیبات شیمیایی و معدنی گیاهان با استفاده از روش های استاندارد تعیین شدند. این گیاهان از ترکیبات شیمیایی و معدنی متفاوتی برخوردار بودند. بیشترین مقدار ماده خشک (92/18%)، پروتئین خام (37/22%) و منیزیم (24/8 گرم/کیلوگرم ماده خشک) مربوط به P. concellata، بیشترین مقدار ماده آلی (60/91%)، عصاره عاری از ازت (33/58%)، کربوهیدرات های غیر فیبری (01/47%) و عناصر کلسیم (08/14 گرم/کیلوگرم ماده خشک) و سدیم (23/4 گرم/کیلوگرم ماده خشک) مربوط به K. latifolia و نیز کمترین مقدار الیاف نامحلول در شوینده خنثی (93/26%) و اسیدی (20/21%) و لیگنین نامحلول در شوینده اسیدی (73/2%) مربوط به K. latifolia بود (05/0>P). در بین عناصر معدنی، بیشترین مقدار مربوط به پتاسیم (دامنه 75/32-61/11 گرم/کیلوگرم ماده خشک) بود. بیشترین مقدار فسفر (37/4 گرم/کیلوگرم ماده خشک) و پتاسیم (75/32 گرم/کیلوگرم ماده خشک) مربوط به P. lanceolata بود (05/0>P). بیشترین مقدار آهن (37/0 گرم/کیلوگرم ماده خشک) نیز در M. africana مشاهده شد (05/0>P). بالاترین مقدار حاصل از فراسنجه های تولید گاز (گاز 12، 24، 48، 72، پتانسیل و ثابت نرخ تولید گاز به ترتیب  برابر 06/48، 93/61، 82/70، 41/74، 91/73، 093/0 میلی لیتر بود)، تجزیه پذیری  ماده خشک (14/75%) و ماده آلی (47/78%)، مصرف ماده خشک (47/4 درصد وزن زنده بدن)، شاخص ارزش نسبی تغذیه ای (84/250) و شاخص کیفیت نسبی علوفه ای (67/256)، انرژی قابل متابولیسم (70/10 مگاژول/کیلوگرم ماده خشک)، انرژی خالص شیردهی (56/6 مگاژول/کیلوگرم ماده خشک)، اسیدهای چرب فرار کل (72/65 میلی مول/لیتر) و کمترین مقدار نیتروژن آمونیاکی (85/13 میلی گرم/دسی لیتر) مربوط به K. latifolia بود (05/0>P). به نظر می رسد که هر چهار گیاه مطالعه شده از ارزش تغذیه ای مناسبی برای دام های چراکننده برخوردار بوده؛ ولی ارزش تغذیه ای K. latifolia بیشتر از سایر گیاهان بود.