عشایر و مراتع، چالش ها و راه حل ها

بهره برداران اصلی مراتع ایران عمدتا روستائیان و عشایر هستند. چرای دام بهره برداران روستایی به دلیل سکونت دائم در روستا در تمام فصول ولی چرای دام بهره برداران عشایر ازمراتع در دو قطب ییلاق و قشلاق متناسب با آمادگی مراتع برای چرای دام صورت می گیرد. چرای دام عشایر از مراتع در تمام فصول سال صورت نمی گیرد از این رو در بخشی از سال به دلیل حذف چرای دام فرصت استراحت برای مراتع فراهم می گردد. در مراتع میان بند مابین مسیر ییلاق و قشلاق چرای دام عشایر در دوره کوتاه  کوچ انجام می شود. در کشور 916 هزار خانوار از مراتع بهره برداری می کنند. عشایر با 230 هزار خانوار بهره بردار و یک میلیون نفر جمعیت یک چهارم از بهره برداران مراتع را تشکیل می دهند. عشایر به دلیل شیوه بهره برداری ییلاق و قشلاق یک ظرفیت حفاظتی برای مراتع هستند عشایر مرتع را محل تامین معاش خود می دانند از این رو به آن تعلق خاطر دارند.میانگین مساحت مراتع هر خانوار عشایر 150 هکتار، میانگین تعداد دام آنها 112 راس (100 راس سبک و 12 راس سنگین)، عرصه مراتع تحت بهره برداری آنها 5/34 میلیون هکتار و تعداد واحد دامی آنها 7/25 میلیون راس می باشد. 28% دام و 38%  مراتع کشور تحت مدیریت عشایر می باشد.عشایر روزانه حداکثر 30 کیلومتر راه می پیمایند و با حداقل 2 تا 3 روز استراحت، مجددا به کوچ ادامه می دهند. به طور معمول عشایر 5 ماه ییلاق و 4 ماه هم در قشلاق و مابقی را در طی مسیر بین ییلاق و قشلاق هستند. از بین رفتن مراتع میاند و تغییر کاربری آن به معنی از بین رفتن ایل راه ها است که نقش مهمی در زندگی عشایر کوچ رو دارد. پی آمد از بین رفتن ایل راه کمبود علوفه برای مدت سه ماه زمان برای دام عشایر است.