ارزیابی غلظت ترکیبات شبه استروژنی 4-نونیل فنل و اکتیل فنل در رسوبات سطحی رودخانه های جنوب و جنوب شرق دریای خزر در استان مازندران

ترکیبات شبه استروژنی به علت ایجاد اثرات منفی در انسان و حیوانات بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. این ترکیبات در غلظت های کم نیز باعث ایجاد اثرات منفی می شوند و همچنین قادرند در طول زنجیره غذایی منتقل شوند، لذا نگرانی زیادی در ارتباط با حضور این آلاینده ها در آبهای ساحلی دریای خزر وجود دارد. به منظور بررسی غلظت ترکیبات 4- نونیل فنل و اکتیل فنل، نمونه های رسوب سطحی از 25 رودخانه منتهی به دریای خزر در استان مازندران برداشت شد. پس از انجام مراحل آماده سازی (خشک کردن، استخراج و کروماتوگرافی ستونی)، نمونه ها به دستگاه گاز کروماتوگرافی با طیف سنج جرمی (GC-MS) تزریق شد. میانگین غلظت ترکیبات 4- نونیل فنل و اکتیل فنل به ترتیب در محدوه بین 43/144 تا ng/gdw 31/4681 برای 4- نونیل فنل و 26/7 تا ng/gdw 52/1281 برای اکتیل فنل برآورد شد. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش ایستگاه های واقع در مناطق پرجمعیت و شهری نسبت به ایستگاه هایی که در مناطق کم جمعیت و روستایی واقع شده اند غلظت بیشتری را نشان دادند. همچنین بین غلظت این ترکیبات و TOC ارتباط معنی داری مشاهده نشد. لذا تغییرات غلظت این ترکیبات تابعی از تغییرات غلظت TOC در رسوبات نیست. بنابراین انتظار می رود ورود فاضلاب تصفیه نشده، عامل کنترل توزیع این ترکیبات در آب رودخانه ها باشد. به طور کلی نتایج این پژوهش، به ضرورت تداوم بهبود سیستم های تصفیه فاضلاب در استان مازندران اشاره دارد.