چالش ها و راهکارهای اجرای پزشک خانواده روستایی درایران: یک مطالعه کیفی

پزشک خانواده ی روستایی از اصلاحات راهبردی در نظام سلامت ایران است که با هدف بهبود برخورداری مردم از خدمات سلامت از سال 1384 به اجرا درآمده است و علیرغم نقش محوری در برنامه های نظام سلامت تا به امروز طبق سیاست گذاری های اولیه پیش نرفته است فلذا در این مطالعه در نظر داریم چالش های موجود پزشک خانواده روستایی را شناسایی کرده راهکارهایی برای رفع آنها ارائه کنیم.

پژوهش حاضر در قلمرو مطالعات کیفی می باشد که با استفاده از مصاحبه و مرورمستندات انجام شده است نمونه گیری مبتنی بر هدف و انتخاب اسناد با روش نظام مند صورت گرفته است. مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق با 26 نفر از افراد مطلع کلیدی انجام شد. داده ها با استفاده ازنرم افزارMAXQDA به روش محتوای قیاسی تحلیل شد.

با گذشت بیش از یک دهه از اجرای پزشک خانواده هنوز این برنامه با یک سری چالش های اساسی در حوزه های رهبری و حکمرانی، تامین مالی، عملکرد ارائه دهندگان خدمات، آموزش و فرهنگ رسانی، رفتار گیرندگان خدمات و نظارت و ارزیابی مواجه می باشد که بیشترین چالش های برنامه به حوزه رهبری و حکمرانی از قبیل کم رنگ بودن نقش بخش خصوصی در ارایه خدمات، عدم توجیه مقامات سیاسی و مردم نسبت به برنامه و عدم پیش بینی زیرساخت های مورد نیاز برنامه و... مربوط می شود.

با توجه به اهمیت و نقش کلیدی پزشک خانواده در حوزه سلامت و تکمیل خدمات مراقبت های بهداشتی اولیه (PHC)، خصوصا نقش موثر در دستیابی به پوشش همگانی سلامت (UHC)، بایستی با برنامه ریزی های اصولی مداخلات متناسب و عملی برای رفع موانع موجود و ارتقای برنامه پزشک خانواده طراحی و اجرا گردد.