آثار اخلاقی حق بر خویشتن در آموزه های اسلامی

حق بر خویشتن درآموزه ها و مکاتب مختلف دارای تفاسیر متفاوتی است و بر این اساس محدوده اختیار و آزادی عمل افراد معنای خاصی می یابد. پژوهش حاضر به تحلیل مبحث حق بر خویشتن در آموزه های اسلامی و آثار اخلاقی آن می پردازد.

 این مطالعه تحلیلی به شیوه اسنادی با استفاده از آیات، روایات و ادله فقهی و حقوقی در بررسی حق بر خویشتن در آموزه های اسلامی و تحلیل آثار اخلاقی آن انجام شد.

یافته ها: 

در آموزه های اسلامی، حق بر خویشتن به معنای خودمختاری مطلق نیست که همه پرده های اخلاق جمعی و حتی فردی را کنار می نهد. عقل و شرع به عنوان دو حامی و حتی هدایتگر آزادی فردی، نقش مهمی در محدودساختن حق بر خویشتن دارند. در اخلاق و حقوق اسلامی، انسان مسلط بر نفس خویش است، به این معنا که بر اوقات، اعمال و شوون خود مسلط است، اما نمی تواند به خواست خود حیاتش را سلب کند، لذا اصولا خودکشی و قتل از روی ترحم نامشروع است. در تسلط بر اعضای بدن نیز، هر اقدامی که به ضرر شدید غیر عقلایی برخود منجر شود، نامشروع است، لذا مصالحه بر قطع عضو، نامشروع و اهدای عضو در موارد مشخص مشروع است.

نتیجه گیری:

 حق بر خویشتن در آموزه های اسلامی به معنای آزادی در ضرررساندن به خود یا دیگری نیست. از این رو در آموزه های اسلامی، اخلاق به معنای همزیستی مسالمت آمیز انسان ها با توجه به خیر عمومی و جمعی قوام می یابد که نقطه مقابل فردگرایی افراطی در نظام های حقوقی غربی است.