ایران گرایی در تاریخ نگاری محلی عصر ناصری

در عصر ناصری، با طرح دربار و با هدف ثبت قلمرو جغرافیایی ایران، شمار زیادی تاریخ محلی نوشته شد. این آثار در نگاه نخست، تداوم گفتمان سنت تاریخ نگاری محلی و بازتاب هویت های بومی مناطق مختلف جغرافیایی ایران هستند، اما با نگاه عمیق تر به فرایند تکوین این طرح بزرگ، باید آن را کوششی آگاهانه و توام با حس وطن دوستی از سوی درباریان و نخبگان فرهنگی برای ثبت و تحدید قلمرو سیاسی عصر قاجار در ذیل «ایران»، به عنوان وطن تحلیل کرد. پژوهش حاضر با روش تاریخی و رویکرد توصیفی - تحلیلی، با تکیه بر منابع و پژوهش های تاریخی به این پرسش ها پاسخ داده است که چه عواملی در دوره ناصری سبب نگارش تاریخ های محلی با رویکرد ایران گرایانه شد؟ و چه اشخاص و نهادهایی و با کدام رویکرد، در تدوین تاریخ های محلی ایران گرایانه نقش داشتند؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که سه فرایند تاریخی نهضت بازگشت ادبی، تحولات علمی جدید و سیاست تمرکزگرایی دولت قاجاریه سبب توجه و بازنگری دربار و نخبگان، درباره تصور ایران به عنوان وطن ایرانیان گردید. این تحولات سبب نگارش تاریخ های محلی با تمرکز بر ثبت حدود و ثغور جغرافیایی ایران شد.