مروری بر مدیریت تلفیقی منابع آب سطحی و زیرزمینی با تاکید بر کاربرد مدل های بهینه سازی

توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین به لحاظ کمی از یک طرف و هم چنین رشد سریع و روزافزون جمعیت جهان و به ویژه کشور ما ایران در دهه های اخیر، سبب بروز مشکلات روزافزون در تامین منابع آب مورد نیاز شده است. در این راستا آگاهی از روش های مدیریت و بهره برداری تلفیقی بهینه منابع آب سطحی و زیرزمینی به عنوان یکی از جنبه های مدیریت جامع منابع آب و عملکرد آن ها در تدوین برنامه های مختلف مدیریت بحران، حفاظت منابع آب و مدیریت جامع حوزه های آبخیز امری ضروری به نظر می رسد. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف ارائه اطلاعات جامع از پیشینه و جدیدترین مطالعات انجام شده در خصوص رایج ترین مدل های ریاضی مورد استفاده در این زمینه و ارزیابی کاربرد آن ها در مدیریت جامع منابع آب و نیز مروری کلی بر گسترش هر مدل، امتیازات و محدودیت ها انجام شده است. نتایج حاصل نشان داد که مدیریت تلفیقی یکی از راه کارهای نوین و بسیار موثر در دهه های اخیر است و استفاده ترکیبی از تکنیک های بهینه سازی و شبیه سازی یک روش مفید و قدرتمند در تعیین استراتژی های مدیریتی و طراحی برای توسعه بهره برداری تلفیقی بهینه از منابع آب های سطحی و زیرزمینی می باشد. در این زمینه مدل MODFLOW بیش ترین کاربرد را در شبیه سازی جریان آب زیرزمینی، مدل MT3DMS بیش ترین کاربرد را در زمینه مدل سازی آلودگی آب های زیرزمینی داشته و مدل GMS نیز مدلی توانمند، عمومی، جامع و کاربرپسند است. هم چنین بررسی منابع به منظور ارزیابی الگوریتم های بهینه سازی درحل مسایل مدیریت منابع آب نشان داد که الگوریتم های تکاملی با درجه های مختلف از پیچیدگی به طور موثری از حل مسائل بهینه سازی چند محدودیتی با فضای بزرگ و پیچیده جهت بهره وری بهینه از منابع آب، برنامه ریزی و نیز توسعه آن در آینده، برمی آیند. به طور کلی از اطلاعات ارائه شده در تحقیق حاضر می توان در برنامه ریزی های آینده به منظور توسعه پایدار منابع آب بهره برد.