منازعات عثمانی و صفوی در گیلان

گیلان تا پیش از برآمدن صفویان از استقلال نسبی برخودار بود و به دست حکومت های محلی اداره می شد. حاکمان محلی گیلان با حکومت های خارج از مرزهای گیلان به ویژه صفوی و عثمانی روابط سیاسی و اقتصادی داشتند. حکومت های محلی گیلان به ویژه کیاییان در به قدرت رساندن صفویان نقش موثری داشتند؛ از این رو صفویان در آغاز با آنها به مدارا و تسامح رفتار کردند، اما پس از انتقال پایتخت صفویان به قزوین، استقلال سیاسی آنها مخصوصا روابط آنها با عثمانیان را تاب نیاوردند و گیلان به یکی از عرصه های ستیز بین عثمانی و صفوی تبدیل شد. پرسش اصلی مقاله بر چرایی و چگونگی منازعه بین دولت های عثمانی و صفوی بر سر گیلان است. این نوشتار با بررسی منابع تاریخی و تحلیل آنها نشان داده است عثمانیان و صفویان برای به دست آوردن برتری مذهبی در گیلان و تسلط بر منابع اقتصادی به ویژه صنعت ابریشم و راه تجاری بین المللی آن با یکدیگر رقابت می کردند تا اینکه در نهایت با فتح گیلان به دست شاه عباس، بیشتر مردم گیلان به تشیع دوازده امامی گرایش یافته و منافع اقتصادی و تجاری گیلان، تماما در اختیار صفویان قرار گرفت.