بررسی سیستم گرده افشانی و میزان خودناسازگاری در دو گونه مرزه سهندی Satureja sahendica و مرزه بختیاری S. bachtiarica

 آگاهی از سیستم گرده افشانی و میزان خودناسازگاری گونه‏های گیاهی، اولین گام در اتخاذ روش اصلاحی مناسب است. این مطالعه به منظور بررسی میزان خودناسازگاری و درصد خودگشنی و دگرگشنی دو گونه‏ مرزه بومی ایران شامل مرزه سهندی Satureja sahendica و مرزه بختیاری S.bachtiarica انجام گردید. به این منظور تعدادی از گل آذین‏های هر ژنوتیپ را برای انجام خودگشنی اجباری با پاکت پوشانیده و به تعداد دیگری از گل آذین‏ها، اجازه گرده افشانی آزاد داده شد. همچنین میزان زنده مانی دانه‏ گرده و میزان پذیرش کلاله تعیین گردید. ریخت شناسی گل نیز با مطالعه صفات مختلفی ازجمله طول گل، طول کاسبرگ، طول بساک، طول خامه، طول میله پرچم، شکل خامه، شکل کلاله، طول تخمدان، موقعیت قرارگیری پرچم‏ها نسبت به یکدیگر و موقعیت قرارگیری پرچم‏ها نسبت به مادگی انجام شد. شاخص خودناسازگاری در مرزه بختیاری و سهندی به ترتیب 96 و 79 درصد تعیین گردید. نتایج حاصل از این تحقیق، بیانگر نیمه خودگشن بودن دو گونه مرزه مورد مطالعه می باشد که می تواند نویدی برای تولید بذر هیبرید از طریق تلاقی‏های بین و درون گونه‏ای باشد. از نتایج کاربردی این تحقیق که می توان در برنامه اهلی کردن و اصلاح دو گونه مذکور استفاده نمود، زمان مناسب دورگ گیری در مرزه بختیاری و سهندی است که به ترتیب در روزهای پنجم و ششم بعد از باز شدن گل‏ها تعیین شد. در این مرحله کلاله ها در اوج پذیرش هستند و می توانند با استفاده از گرده گل‏هایی که دو روز به بازشدن آنها باقی مانده و دارای حداکثر درصد زنده مانی هستند، گرده افشانی شوند.