بررسی و مقایسه عناصر غذایی خاک در کاربری و الگوی کشت مختلف (منطقه مطالعاتی: اشتهارد)

کاهش کیفیت و سلامت خاک به دلیل عدم مدیریت مناسب زمین و یا تغییر در کاربری اراضی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران به یک چالش اساسی تبدیل شده که بر عناصر غذایی خاک نیز تاثیرگذار است. با توجه به اهمیتی که عناصر غذایی در رشد و نمو گیاه دارند، این تحقیق با هدف بررسی و مقایسه عناصر غذایی خاک در دو لایه سطحی و تحتانی در اراضی کشاورزی منطقه اشتهارد صورت گرفت. در ابتدا نقشه های مختلف منطقه شامل نقشه خاک، طبقات ارتفاعی و کاربری اراضی با استفاده از ArcGIS 9.3 تهیه شد. چهار کاربری غالب منطقه شامل اراضی باغی (درخت گیلاس با آبیاری قطره ای)، زراعت با دو الگوی تک کشتی (گندم آبی) و الگوی چندکشتی (کشت مخلوط با آبیاری قطره ای)، مرتع و آیش به عنوان تیمار مورد مطالعه در نظر گرفته شدند. پس از نمونه برداری از خاک، عناصر غذایی از جمله ازت، کلسیم، فسفر، منیزیم و پتاسیم در دو عمق سطحی (30-0 سانتیمتر) و تحتانی (60-30 سانتیمتر) بررسی شدند. همچنین فاکتور ESP، به عنوان فاکتور تخریبی، جهت تعیین نقش اصلاحی یا تخریبی کاربری های مختلف در عمق های سطحی و تحتانی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز آماری داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، نشان دهنده وجود اختلاف معنی دار بین میانگین عناصر غذایی مورد مطالعه بود. نتایج امتیازدهی کاربری ها در لایه های سطحی و تحتانی نیز نشان داد که کاربری مرتع و اراضی باغی به ترتیب در لایه سطحی و تحتانی نقش اصلاحی داشته و اراضی تک کشتی در لایه تحتانی نقش تخریبی دارد. کاربری آیش نیز بیشترین نقش تخریبی را در لایه سطحی و تحتانی دارا بود. به طور کلی، با توجه به عناصر غذایی مورد بررسی، اراضی باغی، مرتع و الگوی چندکشتی به ترتیب به عنوان مطلوب ترین تیمارها و اراضی آیش و تک کشتی به عنوان نامطلوب ترین تیمار شناخته شدند.