اشغال قطور و اقدامات میرزا جعفرخان مشیرالدوله (1265-1268ق) (براساس اسناد منتشر نشده)

تاریخ طولانی روابط ایران و عثمانی شاهد وقوع جنگ های گوناگون و انعقاد عهدنامه های متعدد است. عهدنامه دوم ارزنه الروم در 16جمادی الثانی 1263/1 ژوین 1847 میان دو کشور منعقد شد. به موجب ماده سوم این عهدنامه، می-بایست کمیسیون مشترکی از نمایندگان چهار دولت تشکیل گردد و با تحقیقات میدانی حدود دو کشور را تعیین نماید. هیات عثمانی به ریاست درویش پاشا در راه ماموریت برای پیوست به کمیسیون پیش از رسیدن به بغداد، به قلمرو ایران تجاوز کرد و دره قطور را به اشغال درآورد. این اقدام تجاوزکارنه درست در آستانه تشکیل کمیسیون تحدید حدود، تبدیل به یک مناقشه مهم بین ایران و عثمانی شد. ایران از همان آغاز با محکومیت شدید اقدام درویش پاشا از نمایندگان واسطه خواست تا به مسئولیت خود در رفع تجاوز عمل کنند. اشغال قطور دقیقا سی سال به طول انجامید و سرانجام کنگره برلین بر حقانیت ایران صحه گذاشت و دولت عثمانی مجبور به بازپس دادن قطور به ایران شد. درخصوص چگونگی اشغال قطور و به ویژه اقدامات میرزا جعفرخان مشیرالدوله در طول سه سال ماموریت تحدید حدود، هنوز پژوهش مستقلی صورت نگرفته است. پژوهش حاضر با روش تاریخی و رویکرد توصیفی- تحلیلی، با اتکا به اسناد، به ویژه اسناد منتشر نشده وزارت امور خارجه به این پرسش ها پاسخ می دهد: قطور دارای چه موقعیت و اهمیت راهبردی بود؟ چرا این منطقه در آستانه تشکیل کمیسیون تحدید حدود از سوی عثمانی اشغال شد؟ دولتمردان ایران به ویژه میرزا جعفرخان مشیرالدوله به عنوان نماینده ایران در کمیسیون تحدید حدود در قبال اشغال قطور دست به چه اقداماتی زدند؟