روند تغییرات کربن آلی و عناصر غذایی خاک و عملکرد نیشکر (Saccharum officinarum L.) در تناوب های زراعی

به منظور ارزیابی روند تغییرات میزان کربن و ماده آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم در خاک و عملکرد نیشکر (Saccharum officinarum L.) در شرایط تناوب های زراعی مختلف، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت سه سال متوالی در مزرعه تحقیقاتی کشت وصنعت نیشکر امیرکبیر اهواز طی سال های 95-1393 اجرا شد. ده تناوب رایج زراعی شامل 1) گندم- شبدر- نیشکر، 2) کلزا- شبدر- نیشکر، 3) جو- شبدر- نیشکر، 4) سورگوم- شبدر- نیشکر، 5) شبدر- ماش- نیشکر، 6) شبدر- شبدر- نیشکر، 7) شبدر- شبدر چین سوم- نیشکر، 8) شبدر- سویا- نیشکر، 9) شبدر- ذرت- نیشکر و 10) شاهد- شاهد- نیشکر به عنوان تیمار مدنظر قرار گرفتند. نیتروژن خاک، فسفر قابل جذب، پتاسیم قابل جذب و کربن آلی مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد اگرچه روند تغییرات فسفر در سه سال اجرای آزمایش در هر دو عمق خاک تفاوت معنی داری نداشت، اما میزان پتاسیم و کربن آلی خاک در سال سوم آزمایش کاهش یافت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میزان فسفر، نیتروژن و کربن آلی در هر دو عمق خاک 30-0 سانتی متر در تناوب های زراعی تفاوت معنی داری با هم داشتند. هم چنین پتاسیم در عمق صفر تا 30 سانتی متر و نسبت کربن به نیتروژن در عمق30 تا 60 سانتی متر در تناوب زراعی متفاوت بود. بیش ترین میزان باقی مانده نیتروژن، فسفر و نسبت کربن به نیتروژن به ترتیب در تناوب های زراعی شبدر- شبدر- نیشکر، آیش- آیش- نیشکر و سورگوم- شبدر - نیشکر به ترتیب با 124 و 121 تن در هکتار بوده است. بیش ترین عملکرد نیشکر مربوط به تناوب زراعی شبدر- ماش- نیشکر و کم ترین آن در تناوب آیش- آیش- نیشکر به دست آمد. به طور کلی، نتایج عملکرد نشان داد که انتخاب بقولات در تناوب با نیشکر، مقدار نیتروژن خاک و عملکرد نیشکر را افزایش می دهد.