تاثیر عوامل بوم شناختی بر تنوع زیستی گونه های گیاهی بوم نظام طبیعی بهارکیش قوچان

به منظور دستیابی به توسعه پایدار و هم چنین حفاظت از اکوسیستم های طبیعی و تنوع زیستی آن ها، لازم است نقش عوامل بوم شناختی و تاثیر آن ها بر تنوع گونه های گیاهی مورد ارزیابی قرار گیرد. در این راستا، در پژوهش حاضر تاثیر عوامل بوم شناختی بر تنوع زیستی گونه های گیاهی در بوم نظام طبیعی بهارکیش قوچان در بهار سال 1393 بررسی شد. ابتدا با روی هم اندازی چهار نقشه شیب، جهت جغرافیایی، طبقات ارتفاعی و سازندهای زمین شناسی نقشه واحدهای کاری تهیه شد، سپس بر اساس ساختار، نحوه توزیع و حضور گونه های غالب، چهار تیپ همگن مشخص شده و 35 پلات در هر تیپ گیاهی به روش سیستماتیک- تصادفی مسقر گردید و پلات های با سطح نمونه دو مترمربعی (بر اساس روش تعیین حداقل سطح) جهت برآورد پوشش گیاهی به کار گرفته شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی در کلیه پلات ها و نمونه برداری از خاک به صورت نمونه مرکب از هر واحد کاری به وسیله اوگر از عمق صفر تا 30 سانتی متری انجام شد. در هر پلات گیاهان موجود فهرست و درصد تاج پوشش ثبت و کلیه ویژگی های خاک شامل: درصد رس، سیلت، شن، ماده آلی، رطوبت اشباع، کربن آلی و میزان اسیدیته و هدایت الکتریکی و هم چنین ویژگی های توپوگرافیک از جمله: شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا اندازه گیری شد. از طرفی، تغییرات تنوع در سازند های مختلف زمین شناسی نیز مشخص شد. مطالعه تنوع زیستی گونه های گیاهی با استفاده از شاخص های تنوع شانون- وینر و سیپمپسون، شاخص غنای مارگالف و شاخص یکنواختی اسمیت- ویلسون انجام شد. هم چنین به منظور تعیین مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تغییرات تنوع گونه ای از آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی و در محیط PCA استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که ارتفاع از سطح دریا بر تنوع، غنا و یکنواختی گونه های گیاهی منطقه تاثیر معنی داری داشته و در دامنه ارتفاعی میانی2200-1900 متر، شاخص های تنوع سیمپسون و شانون- وینر، غنای مارگالف و یکنواختی اسمیت- ویلسون بیش ترین مقدار را داشتند. هم چنین جهت دامنه شمالی و شیب دامنه، تنوع و غنای گونه ای را به طور معنی داری تحت تاثیر قرار داده و در شیب های تا 15 درصد، تنوع شانون- وینر و غنای گونه ای مارگالف بالاترین مقدار را داشته و شاخص یکنواختی اسمیت- ویلسون در شیب 15 تا 45 درصد، بیش ترین مقدار را داشت. نتایج حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که با توجه به قدر مطلق ضرایب، مولفه اول شامل: درصد کربن آلی خاک، درصد ماده آلی و درصد رس و مولفه دوم شامل: هدایت الکتریکی و ارتفاع و درصد رطوبت اشباع، درصد سیلت، درصد شن و درصد شیب، بیش ترین تاثیر را بر تنوع گونه ای منطقه مورد مطالعه داشتند.