ارزیابی ساختار اکولوژیکی فضای سبز شهری با رویکرد سیمای سرزمین مطالعه موردی: منطقه 22 تهران

فضای سبز شهری به عنوان بخش مهمی از اکوسیستم پیچیده شهری، خدمات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را برای ارتقاء کیفیت زندگی در شهرها عرضه می کند. امروزه رشد سریع شهرنشینی به همراه تغییرات زیاد در پوشش و کاربری زمین ها سبب کاهش خدمات اکولوژیک و در نتیجه موجب بروز پیامدهای منفی محیط زیستی شده است. بر همین اساس هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات در وسعت و ساختار اکولوژیک فضای سبز منطقه 22 تهران در سال های 1996 تا 2018 با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین بمنظور بیان راهبردهای بهینه توسعه فضای سبز است.

منطقه مطالعاتی در این پژوهش، منطقه 22 شهرداری تهران می باشد. با توجه به این که یکی از اصول اکولوژی سیمای سرزمین بررسی تغییرات کاربری ها و پوشش زمین ها است بنابراین با استفاده از تصاویر ماهواره لندست1 در سال های 1996 و 2018 نقشه های پوشش زمین های منطقه 22 تهران با روش طبقه بندی نظارت شده در 4 کلاس انسان ساخت، فضای سبز، فضای باز و لکه های آبی تهیه و در ادامه مطالعه با سنجه های سیمای سرزمین در سطح سیمای سرزمین شامل آنتروپی نرمال شده، غنای گونه ای، تراکم حاشیه، مساحت لکه، انعطاف پذیری لکه و نیز در سطح کلاس شامل مساحت طبقه، تعداد لکه ها، تراکم حاشیه در سطح کلاس، میانگین اندازه و میانگین شکل لکه سیمای سرزمین مورد تحلیل قرار گرفت.

یافته های تحقیق بیانگر این است که لکه های سبز منطقه22 تهران در سال 2018 در مقایسه با سال 1996 ازنظر پیوستگی و اندازه و شکل دچار تغییرات عمده شده و در وضعیت مطلوبی قرار ندارند، چراکه ساختار فضاهای سبز شهری ریزدانه گشته و حالت تکه تکه شده پیداکرده است. به عبارت دیگر دو نوع تغییر عمده در سیمای سرزمین منطقه شامل ایجاد لکه های جدید و جدا شدن لکه ها رخ داده است.

با توجه به قابلیت های تحلیلی متریک های سیمای سرزمین در بهبود ساختار اکولوژیک شهرها و ارزیابی وضعیت فضای سبز پیشنهاد می شود رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین در برنامه ریزی و مدیریت فضای سبز شهرها مدنظر قرار گیرد.