تحلیل سری زمانی سنجه های جذب هواویز سنجنده های SCIAMACHY و GOME-2 در ایران

در سه دهه گذشته گرد و خاک به عنوان یک پدیده جهانی سبب نگرانی جوامع جهانی شده است. ایران به دلیل قرارگیری در منطقه خشک به شدت تحت تاثیر این پدیده است. این پدیده به طور معمول با حمل توده ی عظیمی از ذرات معلق همراه است که در عصر جدید با تصاویر ماهواره ای به طور واضح قابل ردیابی و تشخیص هستند. هدف مطالعه حاضر بررسی تغییرات سری زمانی سنجه هواویز جذب با استفاده از تصاویر ماهواره ای در مقیاس ملی است.

بمنظور مطالعه روند تغییرات پدیده گرد و خاک در ایران از داده های ماهانه ماهواره ای سنجه جذب هواویز1 (AAI) سنجنده2SCIAMACHY در سال های 2002 - 2012 و 3 GOME-2در سال های 2007 - 2017 با استفاده از آزمون ناپارامتریک من - کندال پرداخته شد. نرخ تغییرات مربوط به بخش های مختلف با استفاده از شیب تایل – سن4 برآورد شد.

نتایج حاصله از داده های SCIAMACHY بر مبنای آماره Z، روند صعودی در مناطق غرب، جنوب غرب، مرکز و شمال شرق ایران را در یک دوره 10 ساله نشان می دهد. نتایج تحلیل سنجه جذب هواویز سنجنده GOME-2 روند صعودی را در محدوده ای از استان مرکزی، اصفهان، همدان، دریاچه ارومیه، فارس و استان های چهارمحال و بختیاری و کهکیلویه و بویراحمد به طور کامل و قسمت کوچکی از استان گلستان و سمنان را فاقد روند خاص نشان می دهد. بر اساس آماره p، روند تغییرات در بیشتر مناطق ایران معنی دار است. بر مبنای نتایج شیب تایل - سن مناطق غرب، جنوب و مرکز ایران بیشترین تغییرات را در غلظت هواویز جو نشان می دهد. انطباق بالای بین نتایج حاضر و گزارش های ایستگاه هواشناسی قابلیت بالای داده های ماهواره ای مورداستفاده در این تحقیق را جهت شناسایی مناطق درگیر با پدیده گرد و خاک در مقیاس ملی نشان می دهد.

هر چند پدیده گرد و غبار یک پدیده غیر قابل کنترل است ولی می توان با شناساندن محدوده آن در قالب الگوی گردشی و بررسی ویژگی های آماری در بازه های زمانی مختلف به برنامه ریزان فرصت لازم برای مقابله و سازگاری با آن داد بر این اساس پیشنهاد می گردد از این فناوری در مدیریت کلان منابع طبیعی کشور استفاده گردد.