سیر تغییرات نظام تقسیمات کشوری در چهارمحال و بختیاری (از ابتدا تا سال 1385 ه.ش/ 1427 ه.ق)

در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از منابع و اسناد تاریخی، سیر تطور تقسیمات کشوری در استان چهارمحال و بختیاری)از ابتدا تا سال 1385 هش /1427 ه ق) تبیین شود. بر اساس شواهد تاریخی و یافته های باستان شناسی در عهد باستان، ابتدا بخش های وسیعی از مناطق چهارمحال و بختیاری در محدوده حکومت «ایلام» قرار داشت (300 ق.م). سپس هم زمان با حکمرانی دولت های هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان این منطقه سکونتگاه تابستانی این حکومت ها شد. با ورود اسلام به ایران، منطقه فعلی چهارمحال و بختیاری، همانند دیگر نقاط ایران، تا قرن سوم هجری زیر نظر خلفا اداره می شد. در طول این دوران مناطق لرنشین (از جمله منطقه بختیاری) بخش های وسیعی از ایالات جبال، فارس و خوزستان را در بر می گرفت. به دنبال تمایلات استقلال طلبانه مردم ایران در قرن سوم هجری، این منطقه در محدوده سرزمین «لربزرگ» قرار گرفت که مرکز آن شهر ایذه بود. از سال 550 تا 827 ه. ق، این سرزمین تحت فرمانروایی حکومت اتابکان «لر بزرگ» قرار داشت. با به قدرت رسیدن حکومت صفویه در 907 ه. ق با توجه به تغییراتی که در ایالات و ولایات مختلف ایران صورت گرفت، دو ساختار جغرافیای سیاسی تفکیک شده «چهارمحال (چهار اربعه)» و «بختیاری» ایجاد شد. اصفهان مستقیما اداره سرزمین «چهارمحال» را به عهده گرفته بود اما واژه «بختیاری» از این زمان به بعد هم به صورت نام یک ایل و هم به عنوان یک منطقه جغرافیایی- سیاسی شناخته می شود که به صورت نیمه مستقل و در شکل خان نشینی به حیات سیاسی خود ادامه داده است. در دوره افشاریه و زندیه با توجه به این که به جز زمانی کوتاه، کشور در هرج و مرج و آشوب به سر می برد، همان تشکیلات و تقسیم بندی خاص دوره صفویه با تغییرات بسیار جزیی تداوم داشت. در دوره قاجار، سرزمین چهارمحال بختیاری به نام «سرزمین بختیاری» و در زمره اقلیم چهارم محسوب شد. پس از انقلاب مشروطه، با تصویب قانون ایالات و ولایات در سال (1285 ه. ش)، وضع چهارمحال و بختیاری به شکل کنونی همانند سایر مناطق کشور تا حدودی تثبیت شد. از سال 1286 ه.ش که نخستین قانون تقسیمات کشوری مصوب شد تا سال 1352 ه. ش استان فعلی چهارمحال و بختیاری عمدتا با عنوان «فرمانداری» و «فرمانداری کل» زیر مجموعه «اصفهان» تعریف و اداره می شد. سال (1352 ه. ش) در سیر تحولات تقسیمات کشوری چهارمحال و بختیاری اهمیت ویژه ای دارد زیرا در تاریخ 07/07/1352 با تصویب هییت وزیران، «فرمانداری کل» چهارمحال و بختیاری به استانداری چهارمحال و بختیاری تبدیل و استان چهار محال و بختیاری ایجاد شد.