مسائل جامعه شناختی استقلال دانشگاه در ایران؛ یک مطالعه کیفی

پیش نیاز موفقیت آموزش عالی استقلال دانشگاه توام با آزادی علمی است. استقلال دانشگاه عقیده قلبی همه دانشگاهیان در موسسات آموزش عالی سراسر جهان است. قوانین و شرایط اجتماعی که دانشگاه ها در آن فعالیت می کنند، بسیار متنوع است و رابطه بین دولت و موسسات آموزش عالی می تواند شکل های مختلفی داشته باشد و لذا، الگویی واحد برای همه وجود ندارد و نمی توان ویژگی های استقلال دانشگاه های یک کشور را برای کشور دیگر در نظر گرفت. پژوهش حاضر با هدف فهم و تبیین ضعف تحقق استقلال دانشگاهی مطلوب در نظام آموزش عالی ایران از نظر جامعه شناختی و بر اساس رویکرد روث وداک از روش تحقیق تحلیل گفتمان انتقادی شکل گرفت. اسناد و متون مورد مطالعه این پژوهش شامل کلیه متون و منابع نوشتاری و گفتاری بود که درباره شرایط استقلال دانشگاهی در ایران مطرح هستند. یافته های پژوهش نشان داد که بیشتر مشکلات استقلال دانشگاهی ایران به ترتیب به دوازده دلیل از ریشه های جامعه شناختی مرتبط با استقلال سازمانی، علمی، مالی و استخدامی برمی گردد. در بخش پایانی راهبردهای سیاستی برنامه ریزی و پاسخگویی مناسب دانشگاه ها برای کسب اعتماد بیشتر دولت و جامعه، تعدیل توامان نگرش های سیاسی دولتی و نگرش های رابطه ای دانشگاهی برای افزایش استقلال استخدامی، بازنگری دیدگاه سنتی و دولت گرا در آموزش عالی و تاکید هر چه بیشتر بر اخلا ق مداری و ارزش های اخلاقی در آموزش عالی برای احیای استقلال دانشگاهی در ایران پیشنهاد شده است.