غربال ژنوتیپ های برنج (Oryza sativa L.) برای تحمل و حساسیت به بلاست برگ تحت شرایط آلودگی مصنوعی در مزرعه

بیماری بلاست که توسط قارچ Pyricularia oryzae ایجاد می شود، یکی از بیماری های مهم برنج است که عملکرد برنج را در بعضی از سال ها تا 80-70 درصد کاهش می دهد. شیوه های مناسب کنترل این بیماری همیشه مورد توجه محققین بوده و به ویژه معرفی ارقام متحمل همیشه به عنوان یکی از مهم ترین اهداف اصلاحی مدنظر به نژادگران برنج بوده است. هدف از اجرای تحقیق حاضر، غربال ژنوتیپ های برنج برای تحمل به بیماری بلاست برگ تحت شرایط آلودگی مصنوعی در مزرعه بود. در این تحقیق، تعداد 121 ژنوتیپ برنج از مجموعه ژرم پلاسم های موسسه تحقیقات برنج کشور (RRII) و موسسه تحقیقات بین المللی برنج (IRRI) انتخاب و در قالب یک طرح لاتیس 11×11 با دو تکرار تحت شرایط آلودگی مصنوعی با قارچ عامل بیماری بلاست در مزارع تحقیقاتی موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) در سال 1394 کشت شدند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد لکه ها، تعداد لکه های اسپورزا، سطح آلودگی، درصد آلودگی، تیپ آلودگی و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری بودند که در خزانه بلاست در گیاهان تلقیح یافته با قارچ عامل بیماری اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تفاوت بسیار معنی داری (P<0.01) بین ژنوتیپ ها برای همه صفات مورد بررسی وجود داشت و بیش تر صفات دارای وراثت پذیری عمومی و ضرایب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی بالایی بودند. نتایج تجزیه خوشه ای جهت طبقه بندی ژنوتیپ ها بر اساس صفات مرتبط با بلاست برگ نشان داد که می توان ژنوتیپ های مورد مطالعه را به سه گروه متفاوت بر مبنای میزان حساسیت و تحمل به بلاست برگ تفکیک کرد. به طور کلی، نتایج این تحقیق نشان داد که از بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، تعداد هشت ژنوتیپ متحمل به بلاست برگ بودند و ژنوتیپ های مهم و شاخص در بین آن ها ندا و خزر بودند. از ژنوتیپ های متحمل می توان جهت دستیابی به ارقام متحمل به بلاست برگ در برنامه های به نژادی آینده استفاده کرد.