بررسی گیاه شناسی، فیتوشیمی و طب سنتی انواع حرمل: یک مطالعه کتابخانه ای

با رواج مصرف خوراکی اسفند یا حرمل در جامعه و تضادهای مشاهده‏شده در خواص آن، مطالعه بر روی ماهیت گیاه و نیز درستی و نادرستی درمان ‏های نسبت داده شده به گیاه اسفند ضروری به‏ نظر می‏ رسد.

مواد و روش‏ ها:

ابتدا نام‏ های مشابه اسفند و حرمل در متون طب سنتی با نرم‏ افزار جامع طب نور جستجو و سپس هر یک از مفردات به‏ دست ‏آمده در کتب اصیل و قدیمی ‏تر طب ایرانی بررسی شد. از طرف دیگر به صورت هم‏ زمان آنچه در بازار به‏ عنوان اسفند و حرمل ارایه می‏ شود و نیز مطالعات گیاه ‏شناسی و فیتوشیمی در منابع موجود در اینترنت هم بررسی شد. سپس یافته‏ ها با مفردات به ‏دست‏ آمده در منابع طب ایرانی تطبیق داده شد.

یافته‏ ها:

اسفند با نام علمی harmala Peganum با آنچه در منابع اولیه طب ایرانی به نام حرمل ذکر شده‏، تطابق ندارد. به‏ نظر می‏ رسد حرمل عربی با نام علمی stricta Rhazia که در ایران با نام بومی اشورک شناخته می‏ شود، بیشترین شباهت را با حرمل داشته باشد.

نتیجه‏ گیری:

با توجه به تفاوت فیتوشیمیایی و گیاه ‏شناسی این دو گیاه، اطلاق درمان‏ های منسوب به حرمل، به گیاه اسفند که امروزه به جای آن استفاده می ‏شود، مورد تردید است.