اثر نانو ذرات سیلیس بر خصوصیات فیزیولوژیک نهال بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica) تحت تنش خشکی

یافتن گونه های مقاوم به خشکی با هدف احیای جنگل های زاگرس از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعات چندانی درباره تاثیر نانوذرات بر روی گیاهان چوبی به خصوص تغییر در خصوصیات فیزیولوژیک آنها صورت نگرفته و بیشتر تحقیقات در این زمینه به گیاهان علفی و زراعی معطوف می شود. بنابراین در پژوهش حاضر، اثر نانوذرات سیلیس بر نهال های بنه (Pistacia atlantica subsp. mutica) به منظور شناخت واکنش گیاه به تنش وارده جهت دستیابی احتمالی به گونه ای مقاوم به خشکی با هدف احیای جنگل های زاگرس پرداخته شد.

پژوهش حاضر با تعداد 126 اصله نهال در قالب فاکتوریل و بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، شش سطح نانوذرات سیلیس (صفر، 100، 300، 700، 1500 و 3000 میلی گرم بر لیتر) به مدت 30 روز و سه سطح تنش خشکی (شاهد، آبیاری یک روز در میان؛ متوسط، آبیاری چهار روز در میان؛ و شدید، قطع کامل آبیاری) انجام شد. در پایان آزمایش، صفات فیزیولوژیک (کلروفیلa، b، کلروفیل کل، کاروتنویید، هیدرات های کربن، محتوای پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدانی پراکسیداز گایاکول و کاتالاز در برگ نهال ها مورد اندازه گیری قرار گرفت.

نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از نانوذرات سیلیس سبب افزایش انواع کلروفیل و کاروتنویید، افزایش پرولین، کربوهیدرات و آنتی اکسیدان ها تحت تنش خشکی گردید. نهال ها به تیمارهای نانوذرات واکنش های متفاوتی نشان دادند، به طوری که بیشترین مقدار کربوهیدرات و کاتالاز درغلظت 700، کلروفیلa، b، کل و کاروتنویید درغلظت 3000 و پرولین و پراکسیداز نیز در غلظت 300 مشاهده شد. همچنین، سطوح تنش خشکی سبب کاهش انواع کلروفیل، کاروتنویید و افزایش کربوهیدرات محلول، پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدان شد.

در مجموع می توان نتیجه گرفت که بسیاری از صفات فیزیولوژیک تحت تاثیر تنش خشکی افزایش یافتند و نانوذرات سیلیس اثر مثبتی بر صفات انواع کلروفیل و کاروتنویید داشتند. غلظت های 300، 700 و 3000 میلی گرم بر لیتر نسبت به سایر غلظت ها روی بسیاری از صفات فیزیولوژیک مذکور موثر بودند. کاهش انواع کلروفیل و کاروتنویید و افزایش کربوهیدرات، پرولین و آنزیم های آنتی اکسیدان از روش های مقابله گیاهان به تنش خشکی اعمال شده می باشد. با توجه به فقدان اطلاعات پایه ای درباره مکانیسم های مقاومتی در گونه های بومی جنگلی زاگرس در پاسخ به نانو ذرات، این تحقیق کمک فراوانی به توسعه دانش نانو تکنولوژی در گیاهان چوبی خواهد نمود. مطالعات در مورد تاثیر نانو ذرات سیلیس برای دوره های آزمایش طولانی تر و نیز گونه های مختلف می تواند راه مناسبی برای یافتن نتایج بهتر و مستدل تر باشد شاید در نهایت منجر به تولید اقتصادی نهال های مقاوم به خشکی شود.