ارزیابی تولید رسوب در حوزه های آبخیز کوچک تحت چرای آزاد و قرق، مطالعه موردی: منطقه سنگانه کلات

قرق مرتع یک روش مدیریتی آبخیزداری به منظور بهبود وضعیت مراتع است. با این حال، اغلب مطالعات هیدرولوژی مرتع به بررسی اثر قرق بر هدررفت خاک در مقیاس کرت پرداخته اند و مطالعات اندکی اثر این اقدام مدیریتی بر رسوب تولیدی آبخیزهای کوچک در مقیاس های زمانی فصلی و سالانه را مد نظر قرار داده اند. در این راستا، پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تولید رسوب در آبخیزهای قرق و تحت چرا به ترتیب با مساحت های 1.0 و 1.1 هکتار در آبخیز تحقیقاتی سنگانه واقع در شمال شرق استان خراسان رضوی طرح ریزی شده است. برای این منظور، رواناب و رسوب در مقیاس رگبار در خروجی حوضه های کوچک مربوط به 56 رگبار طی دوره 1385 الی 1395 جمع آوری شد. نتایج دلالت بر اثر کاهشی و معنی دار قرق مرتع بر رسوب دهی در مقیاس آبخیزهای کوچک داشته است. به گونه ای که کاهش 582 درصدی رسوب در تیمار قرق نسبت به چرای آزاد به دست آمد. همچنین، نتایج نشان داد که اثر قرق بر فرایندهای هیدرولوژیک دارای تغییرات فصلی و سالانه است، به گونه ای که بیشینه و کمینه اختلاف بین تیمارها به ترتیب در فصل های بهار و زمستان مشاهده شده است. با استفاده از نتایج این پژوهش، می توان بیان کرد که مدیریت چرای دام طی فصل های حساس و همچنین، قرق مراتع در صورتی که مسایل اجتماعی آن برطرف شود، به عنوان یک راهکار عملی در کاهش رسوب حوزه های آبخیز مطرح است.