اثر تیمارهای شکست خواب بر جوانه زنی و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز بذر سه اکوتیپ گون مرتعی (Astragalus cyclophyllus)

حالت خواب به عنوان یک شیوه اجتناب از تنش های اقلیمی اهمیت زیادی در حفظ گونه های گیاهی دارد که شامل خواب فیزیولوژیکی، فیزیکی، مورفولوژیکی و مورفوفیزیولوژیکی می باشد. سختی پوسته بذر یکی از دلایل اصلی بروز خواب در گیاهان خانواده لگومینوز است. یکی از سازوکارهای اصلی شکست خواب بذر در گیاهان خانواده لگومینوز استفاده از تیمارهای خراش دهی است. از آن جایی که کمبود اکسیژن از عوامل القاءکننده خواب است، تیمار خراش دهی به واسطه تسهیل در تبادل گازها به ویژه اکسیژن و دی اکسید کربن، سبب برطرف شدن خواب بذر و در نهایت افزایش درصد جوانه زنی می گردد. پرایمینگ با اسید جیبرلیک نیز در شکست خواب فیزیولوژیک در گونه های گیاهی که دچار خواب می باشند موثر واقع شده و موجب جوانه زنی می شود. بدین منظور هدف از این تحقیق بررسی شکست خواب، جوانه زنی و یافتن مناسب ترین تیمار جهت برطرف نمودن خواب بذر سه اکوتیپ گون مرتعی می باشد.

مواد و روش ها:

 پژوهش حاضر در سال 1392 در آزمایشگاه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرارانجام شد. عامل اول شامل سه اکوتیپگون مرتعی سمیرم، دماوند و زنجان و عامل دوم شامل تیمارهای شکست خواب بود. تیمارهای اعمال شده عبارت بودند از: شاهد، خراش دهی مکانیکی (خراش دهی با سمباده) به همراه سرمادهی به مدت زمان های 10، 20 و 30 روز در دمای 4 درجه سلسیوس ، خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک با غلظت 400 و 500 میلی گرم در لیتربه مدت زمان 48 ساعت، خراش دهی شیمیایی با اسید سولفوریک 96 درصد به مدت زمان های 2 و 4 دقیقه، خراش دهی مکانیکی به همراه نیترات پتاسیم 2 درصد به مدت زمان 72 ساعت، خراش دهی مکانیکی به همراه اسیدجیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر به مدت زمان 48 ساعت با سرمادهی 20 روز. صفات اندازه گیری شده شامل درصد جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، طول گیاهچه، وزن تر گیاهچه، وزن خشک گیاهچه و فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز بود.

یافته ها: 

نتایج نشان داد که برهم کنش اکوتیپ در تیمار شکست خواب بذر برای کلیه صفات معنی دار گردید. بر مبنای نتایج مقایسه میانگین اکوتیپ دماوند در اکثر مولفه های جوانه زنی نسبت به دو اکوتیپ سمیرم و زنجان برتر بود. در مقایسه بین تیمارهای اعمال شده، تیمار خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر بر افزایش برخی شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه ای بیشترین تاثیر را داشت. تیمار خراش دهی مکانیکی به همراه اسید جیبرلیک 400 میلی گرم در لیتر با سرمادهی 20 روز نسبت به دیگر تیمارهای اعمال شده سبب افزایش درصد جوانه زنی کل در اکوتیپ سمیرم با میانگین 67/84 درصد شد و بر افزایش فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز تاثیر بیشتری داشت.

نتیجه گیری: 

به نظر می رسد خواب بذر گون از نوع فیزیولوژیک نباشد و افزایش جوانه زنی می تواند ناشی از خراش دهی مکانیکی در شکست خواب فیزیکی به علاوه اثر پرایمینگدر اثر دو عامل سرما و اسید جیبرلیک باشد.