انتظارات گفتمانی و پردازش خوانداری بندهای موصولی فاعلی و مفعولی در زبان فارسی

پژوهش های متعدد در زبان های مختلف نشان داده اند که در حالت کلی پردازش بندهای موصولی فاعلی آسان تر و سریع تر از پردازش بندهای موصولی مفعولی است. با این همه، انتظارات گفتمانی ای وجود دارند که خاص بندهای موصولی مفعولی هستند و بر پردازش این بندها تاثیر می گذارند. طبق ادعای فاکس و تامسون (1990)، بندهای موصولی مفعولی با کارکرد زمینه سازی گفتمان ارتباط دارند، درحالی که بندهای موصولی فاعلی با کارکردهای دیگری نظیر معرفی اطلاعات نو درباره گروه های اسمی توصیف شده مرتبط هستند؛ بنابراین، دشواری پردازش بندهای موصولی مفعولی می تواند ناشی از غیرمنتظره بودن مواجهه با اطلاع نو و به طور خاص تر، عدم ارجاع گروه اسمی درونی به مبتدای گفتمان باشد. بر این اساس، چنانچه بندهای موصولی فاعلی خارج از بافت گفتمانی باشند و گروه اسمی درونی آنها نیز پیشتر مورد اشاره قرار نگرفته باشد، تفاوتی در سرعت پردازش آنها ایجاد نمی شود، اما اگر گروه اسمی درونی بندهای موصولی مفعولی مبتدای بافت پیشین باشد، احتمال کاهش سرعت پردازش این بندها نسبت به زمانی که در بافت پیشین به گروه اسمی درونی آنها اشاره نشده باشد وجود دارد. هدف اصلی این تحقیق، ارزیابی سرعت و صحت درک بندهای موصولی فاعلی و مفعولی دارای گروه اسمی کامل درونی در حضور یک بافت (یک جمله پیش از ساخت های موصولی فاعلی و مفعولی) است. پژوهشگران، با استفاده از روش آزمایش برخط خواندن خودگام، سرعت پردازش بخش های مختلف جمله های موصولی فاعلی و مفعولی را در دو موقعیت بررسی کردند. در موقعیت اول، گروه اسمی درونی بندهای موصولی فاعلی و مفعولی در جمله پیشین حضور ندارد (بافت خنثی) و در موقعیت دوم، گروه اسمی درونی بندهای موصولی فاعلی و مفعولی، مبتدای جمله پیشین است (بافت مبتدایی). چهل بزرگسال تک زبانه فارسی زبان در این آزمایش شرکت کردند. داده های به دست آمده نشان دادند که عوامل گفتمانی به تسهیل فرایند پردازش بندهای موصولی مفعولی کمک می کنند و پردازش بندهای موصولی مفعولی پس از بافت مبتدایی، سریع تر از پردازش بندهای موصولی فاعلی در بافت مشابه است.